światowa, wojna niemiecko-polska i sowiecko-polska - każdemu się kojarzą jako daty polskie. A zanik poczucia czasu? To raczej poczucie ciągłości historii z jej powtarzającymi się najazdami na Polskę. Grudzień nie został tu wyróżniony. Kolejni wrogowie - bo oblężenie i obrona ciągle trwa w czasie bardzo określonym i nieokreślonym jednocześnie - "Goci Tatarzy Szwedzi hufce Cesarza pułki Przemienienia Pańskiego / kto ich policzy", potwierdzają ciągłość historii, a jedyne, co się zmienia, to kolor sztandarów. Osamotnienie w nieszczęściu dotyczy wszystkich, zarówno obrońców Dalaj-Lamy, jak i Kurdów.<br> W tym wspólnym osamotnieniu w Dżumie Camusa rodzi się solidarność i wspólna walka. Jest to powieść o granicach