do tego, że zgodziła się wziąć udział w badaniu. Spróbujmy wpierw wyobrazić sobie kontinuum, którego krańce można opisać jako: "zgłoszenie dobrowolne osoby badanej - zgłoszenie przymusowe osoby badanej". Lokalizacja osoby badanej na tym kontinuum ma wpływ na trafność badań empirycznych prowadzonych przez badacza. <br><br>To na polu badań empirycznych prowadzonych w naukach behawioralnych dokonano w ostatnich kilkudziesięciu latach istotnych ustaleń na temat roli SM w powstawaniu artefaktów. Najpoważniejsza na ten temat monografia Rosenthala i Rosnowa (cyt. wyd. 1975): The volunteer subject przedstawiła dane dotyczące charakterystyki osób deklarujących dobrowolny udział w badaniach psychologicznych (ochotników). Z "portretem psychologicznym" ochotnika Czytelnik może się zapoznać w rozdz