myślenia nie tylko nienawiści do wrogów, ale także i obowiązującej wówczas zasady odwetu "oko za oko, ząb za ząb". Chrześcijaństwo nie jest pacyfizmem, wcale nie nawołuje do bierności oraz pasywności. Te wypowiedzi Jana Pawła II można lepiej zrozumieć, pamiętając o przemyśleniach zawartych w jego najbardziej fundamentalnym dziele filozoficznym, Osoba i czyn. W książce tej Karol Wojtyła analizuje między innymi postawy człowieka wobec dobra wspólnego i wyróżnia dwie postawy autentyczne: solidarność i sprzeciw, oraz postawy nieautentyczne: konformizm i unik. <q>„Sprzeciw nie kłóci się zasadniczo z postawą solidarności - pisze kardynał Wojtyła. - Postawa sprzeciwu jest funkcją własnego widzenia wspólnoty, jej dobra - a także