ich sprowadzić wyłącznie do śródziemnomorskiego i chrześcijańskiego dziedzictwa. Spłycony - bo chrystianizacja ludów barbarzyńskich była czymś znacznie więcej niż tylko integracją w dziedzinie wiary i kultu. Nikt już dziś nie wierzy w bazę i nadbudowę, ale scjentystyczna tradycja sprzed półtora wieku wciąż kształtuje popularne schematy pojęciowe. Na gruncie tej tradycji kultura duchowa ujmowana jest jako zjawisko wtórne wobec realiów życia gospodarczego i społecznego. Tymczasem chrzest nowych ludów nie był pochodną, lecz początkiem ustrojowej przemiany. Chrzest miał wymiar przewrotu społecznego: godził w podstawy tradycyjnego ustroju europejskich plemion, burzył go i torował drogę stanowieniu nowego porządku. O bardzo ważnej roli chrześcijaństwa w budowie tego