jesienią, zdarzało się, straszliwie pojękiwało, a latem ziemia chodziła, jakby się gotowała. Topiel pośrodku oparzeliska wciągała bydło, nawet w najsroższe mrozy nie zamarzała. Tam i zmrok przychodził najwcześniej, jakiś niespotykanie smolisty i czarny. Tam lęgły się robaki. W upały tu przypełzały żmije z całej okolicy i odbywały, jak utrzymywali pasterze, gody, wybierały króla gadów całych Gór Świętokrzyskich.<br><br>"Ruskie idą, będą wyzwalać, wolność, koniec okupacji" - niosło się gromko przez Wrzosów. I odmieniło się również niebo. Od wschodu, który napęczniał, poczęła z wielkim uporem napływać cienka warstwa jakby lotnego ołowiu, jakby dymu, który - ciężki - przycupnął tuż nad dachami domów. Od wystrzałów i bomb