bratobójcza". Więź narodowa wyparła więź plemienną, zarazem jednak przejęła i przechowała po dziś dzień część tradycyjnych wyobrażeń i symboli, które w odległej przeszłości oznaczały wspólnotę etniczną mniejszą i starszą od narodu.<br>Darujmy już sobie korsykańską i sycylijską vendettę, jej albański odpowiednik bądź inne przykłady żywotności wyobrażeń o wspólnym honorze, wspólnej hańbie i zbiorowej odpowiedzialności grup krewniaczych. Inwentaryzacja i analiza takich reliktów należy do antropologów i socjologów, którym historyk-mediewista może co najwyżej służyć pomocą w zakresie swoich kompetencji. Istotniejsze od rzucających się w oczy osobliwości wydają mi się zresztą trudniej uchwytne, ale bardziej rozpowszechnione elementy barbarzyńskiego dziedzictwa. Znaleźć je można wszędzie