polskie znajduje się jakby w kręgu oddziaływania dwóch idei. Pierwsza, to idea ojczyzny albo idea narodu, albo program niepodległościowy; druga to idea dyktatury proletariatu albo przewrotu społecznego, rewolucji, socjalizmu. <br> Jednakże - powiada Berent - w postaci, w jakiej obie te idee prezentują się &lt;page nr=31&gt; polskiemu społeczeństwu w roku 1905, żadna z nich nie może być zwycięska. <br> Pierwsza, to znaczy idea ojczyzny, należy już do przeszłości, druga jest na wyrost, jest niewspółmierna z potrzebami i możliwościami polskiego społeczeństwa. Idea ojczyzny miała swój wielki okres po Powstaniu Listopadowym, a chodzi o to, że wielkie było wszystko, co stworzyła romantyczna filozofia i sztuka. Ostatnim takim zrywem było Powstanie