kraj, w którym wielopartyjna, wewnętrznie podzielona opozycja polityczna miała status zalegalizowany, natomiast partia poprzednio rządząca została pozbawiona środkami prawnymi swego konstytucyjnego prawa do monopolu władzy; kraj, w którym głowa państwa nie była chroniona przed atakami politycznymi i personalnymi, często rozmyślnie prowokacyjnymi, w którym obrona prezydenta i rządu wymagała nieraz większej odwagi cywilnej niż popieranie opozycji - kraj taki nie może być nazwany totalitarnym w żadnym z akceptowanych znaczeń tego słowa. Była to zmiana jakościowa o epokowym znaczeniu, mimo że zubożone i sfrustrowane masy nie odczuwały jej jako zmiany na lepsze. Warto podkreślić, że sam Gorbaczow podporządkowywał swą działalność prymatowi wolności. Na spotkaniu z