mówić o katastrofizmie Gombrowicza, chociaż można o snobizmie, elitarności, artystycznym arystokratyzmie. Przyrodzona ludzkości - ponieważ nieodłączna od formy - potrzeba nierówności ocali najpewniej jednostkę, a wraz z jednostką sztukę. Interes sztuki jest bowiem równoznaczny z ocalaniem indywidualności: gdyby zlikwidować sztukę,<br>&lt;q&gt;"nigdy już nie było by wiadomo, co myśli i czuje człowiek. Człowiek pojedynczy"&lt;/&gt; (Dz II 221).<br>Całymi latami Gombrowicz powtarzał, że człowiek kształtuje się w spojrzeniu bliźnich. Niemal wmówił we wszystkich, że od gęby nie ma ucieczki... Od gęby, od ja odzwierciedlonego, zniekształconego przez innych. Ale naprawdę interesował go odpór, który daje gębie wybitna jednostka. Jego twórczość to nic innego niż udowadnianie, że