on testy inteligencji, oparte na materiale niewerbalnym, graficznym (na wzór testu Matryc Ravena), tzw. culture-free, culture-fair oraz culture-reduced test. Uważam jednak (podobnie jak: Jensen, 1980; Matczak, 1994; por. też rozdz. 20.), że nawet Cattellowskie testy "neutralne kulturowo" czy "zredukowane kulturowo", nie są całkowicie wolne od wpływów kulturowych (reprezentuję tu stanowisko radykalnego relatywizmu kulturowego), gdyż - jak to syntetycznie ujęła Matczak (1994, s. 24-26) - testy te, próbując oderwać się od jakichkolwiek realiów kulturowych, stają się, dla osoby badanej, bardzo sztuczne, nie związane z rzeczywistością (cechuje je niski poziom realizmu życiowego), a zatem nie mierzą inteligencji, lecz raczej "zdolność do