Europy. Dlatego reformacja przeciwstawi wykwintowi i swobodzie kurii rzymskiej swą surowość.<br>Termin "humanizm", podobnie jak termin "renesans", jest późniejszy niż samo zjawisko. Oznacza on prąd umysłowy poszukujący i rozwijający tradycję starożytnej wiedzy o człowieku (&lt;foreign lang="lat"&gt;humanus&lt;/&gt; - ludzki), zawartej w filozofii i literaturze. Jak wiemy, znaczna część kultury antycznej była znana wiekom średnim, i choć wiedza ta była krucha i ułamkowa, różnica między obiema epokami nie tkwi w samym stopniu znajomości antyku. Cechą najistotniejszą średniowiecza było uporządkowanie świata w duchu hierarchicznym. Hierarchiczna była organizacja polityczna Europy feudalnej z papieżem i cesarzem na czele. Hierarchiczny był także układ nauk, na których szczycie postawiono teologię