Zarówno metody diagnostyczne, jak i metody indukcyjne powiązane z dedukcyjnymi stanowią niezbędne narzędzia rozwoju obu biegunów poznania — konkretnych zjawisk oraz ogólnych relacji i zależności.<page nr=267> Proponowany, rozwinięty model nauki wskazuje na dwustronną zależność obu tych biegunów poznania naukowego: dobre diagnozy nie tylko wyjaśniają konkretne sytuacje i potrzeby ich modyfikacji i ulepszania, ale także są podstawą płodnych hipotez ogólnych. Natomiast poznanie ogólnych zależności i praw pozwala coraz lepiej opisywać i wyjaśniać konkretne sytuacje. Zamiast prowadzić naukę tylko w kierunku coraz dalszych abstrakcji, diagnostyczno–generalizujący model nauki zbliża ją do poznawania konkretnych potrzeb i sytuacji, stwarzając równocześnie podstawy do odkryć istotnych stosunków