z historycznej perspektywy zaledwie epizod, podczas gdy poza kręgiem karolińskiej sukcesji państwa barbarzyńskie uczyniły z trybutarnej eksploatacji pospolitej ludności system, który przetrwał trzy lub cztery stulecia.<br>Ludwik Niemiecki - jeśli godzi się przypomnieć tę oczywistość - nie był Niemcem. Był wnukiem Karola Wielkiego, dwujęzycznym Frankiem, nosicielem rzymskiego dziedzictwa merowińskich i karolińskich władców Galii. Z tego samego kręgu kulturowego wywodziło się frankijskie otoczenie króla, do którego dołączali i adaptowali się chętni do współpracy przedstawiciele alemańskiej, bawarskiej i saskiej arystokracji. Wartości kultury klasycznej i frankijsko-rzymskie wzory władztwa gruntowego zderzały się oczywiście z barbarzyńskim kolektywizmem, ale przełamywaniu oporu sprzyjała nie tylko brutalna siła zdobywców.<br>Nie