7.4. [20] Pisownia j, i po spółgłoskach
Zasadniczo po spółgłoskach (poza s, z, c), zarówno przed spółgłoską, jak i przed samogłoską, bez względu na wymowę piszemy literę i:
biuro, bufiasty, diaskop, dieta, fiasko, giaur, giąć, hiacynt, kalafior, kierat, kiosk, miasto, mikrus, monarchia, piach, pilot, przygięty, ring, tiara, wiara, wiosło, zięba, zimno.
UWAGA: W niewielkiej grupie wyrazów, zwłaszcza pochodzenia obcego, zasada ta nie znajduje odzwierciedlenia w pisowni. Piszemy zatem: aranjaki, babeszjoza, Banja Luka, Chjeno-Piast, Czuwaszja, Fatjanowo, fatjanowski, gjuwecz, Iljicz, Iljuszyn, katjang, Mjanma, njaja, Oranje, Oranjestad, Pjongjang, polje, satjagraha, Skopje, Sołowjow, Tanjug, Tewje Mleczarz, tjandi, Trietjakow, Uljanowsk itp.
Odstępstwem od tej zasady jest pisownia j po przedrostkach zakończonych na spółgłoskę, np.
nadjechać, nadjeść, objadać się, objąć, odjąć, odjechać, odjemna, odjemnik, podjudzić, przedjagielloński, wjechać, zjechać, zjeść,
a także po cząstce zd-, np. zdjąć, zdjęcie.
Po spółgłoskach s, z, c przed samogłoską pisownię tę związać można z wymową i jest ona następująca:
a) gdy wymawiamy połączenia spółgłosek sj, zj, cj, piszemy j, np.
Hortensja, pensja, Malezja, poezja, Tunezja, audiencja, deprawacja, kolacja, owacja (choć przy tej samej wymowie grupy sj piszemy jednak Siena, Siuks);
b) gdy wymawiamy spółgłoski s, z, c, piszemy i, np.
sigma, Zimbabwe, circa, cis-moll;
c) gdy wymawiamy spółgłoski miękkie ś, ź, ć, piszemy i, np.
sianko, sierpień, siewca, sikorka, poziomka, ziewam, zimny, zioła, ciarki, cichcem, ciepło, cisza, zacisną.
W przypadku pisowni imienia Maria dopuszcza się także archaiczną postać Maryja, jednakże tylko wówczas, gdy to imię odnosi się do Matki Bożej. Dwojaka pisownia możliwa jest w przypadku tryumf i wyrazów pochodnych: dopuszcza się bowiem także pisownię triumf, triumfalny, triumfować itd. (ale tylko: Łuk Triumfalny).
