zróżnicowanie w poszczególnych krajach. Uwidacznia się to jeszcze jaskrawiej w zróżnicowaniu składu społecznego oraz w niekończących się sporach na temat społecznych, politycznych i gospodarczych uwarunkowań tego ruchu. Apodyktyczne uogólnienia wygłaszane przez poszczególnych autorów w tej ostatniej kwestii uzależnione są, z czego rzadko zdają sobie sprawę, od obszaru, który obrali za miarodajny punkt odniesienia, toteż pasują jedynie do części analizowanych zjawisk. Bez uwzględnienia zróżnicowanej sytuacji w poszczególnych państwach i regionach Europy, nie sposób wyjaśnić bogactwa form i postaci ubiegłowiecznego ruchu anarchistycznego. <br>Autorzy, którzy odwołują się w pierwszym rzędzie do przykładu Włoch, Hiszpanii czy Rosji podkreślają z upodobaniem zacofanie gospodarcze tych obszarów, kontrast