I wcale tu nie chodzi o zabobonny strach ciemnych ludzi. Nic bardziej nie zagradza drogi do rozumienia archaicznych kultur niż prostacka pogarda cywilizowanego człowieka wobec odmienności barbarzyńców. Wypowiedzi pogan, którzy wyrażali lęk przed chrystianizacją, znamy tylko z hagiograficznych, a w każdym razie chrześcijańskich relacji o czynach misjonarzy. Są to źródła obarczone rozlicznymi nieporozumieniami, ale zawierają informacje pierwszorzędnej wagi. Nie wdając się w zawiłą problematykę źródłoznawczą, pozwolę sobie jedynie dla ilustracji zacytować słowa, które przypisano pogańskim Prusom w dwóch najstarszych żywotach św. Wojciecha.<br>Obaj hagiografowie - Jan Kanapariusz i św. Brunon z Kwerfurtu - bardzo podobnie relacjonują wypędzenie misjonarzy przez Prusów. Okoliczności zdarzenia wskazują