podatków obliczano w zależności od zamożności: liczby posiadanych budynków (kominów - tzw. podymne ) i pozycji społecznej płatników (taksa od "głów" - tzw. pogłówne ). Podatki przeznaczono na utrzymanie 24-ysięcznego stałego wojska. Ograniczono jednocześnie władzę hetmanów, pozbawiając ich prawa swobodnego decydowania o wydatkach ze skarbu wojskowego. Zmniejszono też wpływ sejmików na wojsko zaciężne (por. s.130-131).<br><br>Kryzys gospodarczy i społeczny. W początkach XVIII stulecia liczba mieszkańców państwa polsko-litewskiego spadła do ok. 6,5 mln. Zubożały wszystkie warstwy społeczne, głównie chłopi, mieszczanie, drobna i średnia szlachta. Zaprzestano uprawiania prawie połowy gruntów ornych, a wydajność upraw zmniejszyła się do poniżej 3 ziaren z 1