nie jest zakryta przez chmury, służy heliograf Campbella-Stokesa. Głównym elementem tego przyrządu jest szklana kula o średnicy ok. 10 cm, spełniająca rolę soczewki skupiającej promienie słoneczne. Na metalowym półpierścieniu umieszczonym w odległości ogniskowej znajduje się tekturowy pasek, na którym w miarę przemieszczania się Słońca jest wypalany przez promienie słoneczne ślad (rys. 2.5.3.1).<br> Przyrząd ten umieszcza się tak, by nic nie zasłaniało horyzontu. Wypalony ślad na pasku dostarcza informacji o liczbie godzin w ciągu doby, kiedy promieniowanie bezpośrednio docierało do powierzchni Ziemi. W przypadku zasłonięcia tarczy słonecznej przez chmury, ślad na heliogramie jest przerwany (rys. 2.5.3