przejawów pogłębiającego się oportunizmu w kierowniczych instancjach SPD, podobnie zresztą jak i w niemal wszystkich legalnych partiach II Międzynarodówki, na którego treść ekonomiczno-społeczną wskazywał niejednokrotnie w swych pracach Lenin. Niezrozumienie to wpływa na pogłębianie się nieufności socjalistów polskich, francuskich i duńskich do polityki SPD i stwarzało podatny grunt dla szerzenia się w ich szeregach haseł nacjonalistycznych. Jeśli zgodzimy się z autorem, że narastające spory narodowościowe między PPS a SPD były w tych konkretnych warunkach zjawiskiem nieuniknionym, to nie bez poważnych zastrzeżeń. Były one bowiem niewątpliwie zjawiskiem typowym i wyrażały oportunizm w kwestii narodowej. Nie sposób jednak po pierwsze - stawiać, jak