W zagłębieniach węglowych Europy górnictwo było podstawowym, a dla większości mężczyzn jedynym sposobem utrzymania. Kiedy jednak powojenny okres rozwoju stworzył liczne możliwości wyboru i zwiększył ruchliwość społeczną, w górniczych rejonach zaczął się odpływ od tego zawodu. Na Zachodzie, mając do dyspozycji tanią i wygodną w użyciu ropę, nie wypracowano form zachęty, która zastępowałaby dawny przymus - godzono się na ograniczenie wydobycia. W Polsce następowała wielka rotacja kadr, która odsunęła problem na całe pokolenia i pozwoliła na długi okres rozwoju górnictwa. Lecz odsunięcie problemu nie musi oznaczać, iż nigdy on nie wystąpi.<br><br> Modelowy obraz górnika wprowadzony do społecznej świadomości jeszcze przez Gustawa Morcinka