• Czy wiesz, że...
    BIUSTONOSZ
    Biustonosz pochodzi od niemieckiego Büstenhalter i jest tzw.
    półkalką – w pierwszej części wynikiem oddania w piśmie niemieckiej wymowy słowa Büste, w drugiej wynikiem przetłumaczenia niemieckiego Halter ‛pojemnik lub inny przedmiot służący do trzymania czegoś’. Bliższy oryginałowi biusthalter nie zdążył się na dobre zadomowić w polszczyźnie, gdy stał się słowem przestarzałym. Rodzimy stanik (od rzeczownika stan) jest zaś słowem mniej precyzyjnym, gdyż oznacza też część damskiej sukni od ramion do pasa. Wśród słów, które przychodzą na myśl, jest jeszcze napierśnik – część kuchennego fartucha albo część zbroi. Różnica między kobiecym a męskim napierśnikiem dobrze ilustruje dawny społeczny podział ról kobiet i mężczyzn.
    Mirosław Bańko
     
  • Łatwo pomylić
    HOŻY
    Pokusa używania w zapisie tego przymiotnika ch bierze się poniekąd stąd, że w wymowie jest identyczny z mnogim męskoosobowym przymiotnikiem chorzy, od którego jednak
    znaczeniowo jest bardzo odległy. Hoży jest właśnie zdrowy, nawet więcej niż zdrowy, co dałoby się lepiej usłyszeć, gdybyśmy wymawiali dźwięczne h zamiast bezdźwięcznego, szepcząco rozlazłego ch. Podobnie hu ha jest o wiele bardziej dziarskie od poczciwie ocieplającego chuchania.
    Jerzy Bralczyk
     
  • To ciekawe
    Damski bokser
    Czyli: ktoś, kto wykorzystując przewagę fizyczną, bije słabszych, zwłaszcza kobiety. Damski może być
    krawiec i fryzjer – są to mężczyźni, mający nie klientów, lecz klientki. Do żeńskich nazw tych zawodów (krawcowa, fryzjerka) nie dodajemy przymiotników od nazw płci. Bokser z natury rzeczy jest męski, niektórzy uważają, że nawet bardzo. Stąd to połączenie jest wyjątkowo piętnujące – ten, kto bije kobietę, nie jest żadną miarą męski.
    Jerzy Bralczyk
     
Słowo dnia: naturalny

Zagraj z nami!

Chcesz sprawdzić swoją znajomość języka?

Zagraj teraz

Zasady pisowni

1.2. [2] Zasada morfologiczna
Pisownia zgodna z tą zasadą pozwala na zachowanie poczucia tożsamości cząstek morfologicznych wyrazów, mimo że w wymowie – w wyniku upodobnień i uproszczeń artykulacyjnych – ulega ona zatarciu.
Porównajmy takie procesy fonetyczne, jak:
a) ubezdźwięcznienie wymowy spółgłosek w wygłosie
Pisownia wyrazów typu: bez, brud, mag, próg, wymawianych odpowiednio: [bes, brut, mak, pruk]*, pozwala na zachowanie związku morfologicznoznaczeniowego z innymi formami fleksyjnymi tych wyrazów lub z wyrazami pokrewnymi. Gdyby zastosować tu zasadę fonetyczną, związek ów uległby zatarciu:
[bes] – bzu, bzem, bzowy
[brut] – brudu, brudem, brudny
[mak] – maga, magiem, magiczny
[pruk] – progu, progiem, progowy.
b) upodobnienia grup spółgłoskowych na granicy rdzenia i przyrostka
Pisownia wyrazów typu gwiazd-ka, łyż-ka, proś-ba, wymawianych odpowiednio: [gwiastka, łyszka, proźba], zachowuje wspomniane wyżej związki formalnoznaczeniowe:
[gwiastka] – gwiazdek, gwiazdy, gwiazdor
[łyszka] – łyżek, łyżeczka, łyżeczkowanie
[proźba] – prosić, proś.
c) upodobnienia grup spółgłosek na granicy rdzenia i przedrostka
Pisownia przedrostków bez-, roz-, od-, nad-, pod-, przed-, w- nie uwzględnia różnic wymowy; przedrostki te zawsze piszemy w wymienionej niżej postaci:
bezużyteczny, bezwzględny, ale też: bezpieczny [bespjeczny], bezstronny [besstronny];
rozłożysty, rozwarty, ale też: rozparty [rosparty], rozpuszczony [rospuszczony];
odbudowa, odgarnąć, ale też: odpisać [otpisać], odsypać [otsypać];
nadgryziony, nadwyżka, ale też: nadchodzi [natchodźi], nadpłata [natpłata];
podniebny, podwodny, ale też: podczernić [potczerńić], podskórny [potskurny];
przedramię, przedwiośnie, ale też: przedpokój [pszetpokuj], przedstawienie [pszetstawjeńe];
wbić, wgnieciony, ale też: wkopać [fkopać], wsypać [fsypać].
Czasem jednak zasada morfologiczna ustępuje miejsca zasadzie fonetycznej: przedrostek wez- ma dwojaką pisownię (wezgłowie, wezbrany oraz wesprzeć, westchnienie), a przedrostek z- nawet trojaką – zgodną z wymową pisownię jako s-, ś- oraz z- (splątać, spłacić, ściec, ścienieć, zrumienić, zrymować).
 
Podstawowe zasady pisowni polskiej
Pozostałe:
 
* W nawiasy kwadratowe ujęto zapisy wymowy.  
... >>

Zmieniają się czasy,
zmieniają się słowa

Zobacz w Słowniku języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego, jak przez pół wieku zmieniło się słowo immatrykulować
Więcej słów

Powiedz to inaczej

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego