Czwarta edycja plebiscytu na Młodzieżowe Słowo Roku osiąga rekordową popularność. Przez dwa pierwsze tygodnie, za pośrednictwem specjalnego formularza na stronie sjp.pwn.pl, wpłynęło do nas ponad 24 tys. zgłoszeń. Nie brakuje słów zgłaszanych podczas wcześniejszych edycji, m.in. sztos, XD, madka. Kreatywność uczestników plebiscytu wyraża się także w definicjach, które towarzyszą zgłoszeniom m.in. określenia jesieniary. Wszystkie propozycje przeanalizuje jury plebiscytu w składzie: Marek Łaziński, Ewa Kołodziejek, Anna Wileczek i Bartek Chaciński. Plebiscyt organizowany jest przez Wydawnictwo Naukowe PWN. Zgłoszenia będą przyjmowane do 30 listopada.
Komentarz językoznawcy, przewodniczącego jury plebiscytu na Młodzieżowe Słowo Roku – Marka Łazińskiego
Po 2 tygodniach trwania plebiscytu zwracają moją uwagę następujące słowa oraz tendencje rozwoju leksyki młodzieżowej. Po pierwsze powstają lub upowszechniają się nowe nazwy osób: identyfikujące lub wartościujące. Zgodnie z tendencją widoczną w języku ogólnym do głosu dochodzą kobiety, a właściwie nazwy młodych kobiet ze względu na zachowanie: alternatywka i (znacznie rzadsza) konserwatywka. Bardzo licznie zgłaszana jest jesieniara ‘dziewczyna manifestująca sympatię dla tej pory roku, jesiennych ubiorów, nastrojów, napojów’. Wszystkie 3 wyrazy pojawiły się w sieci w ostatnim roku. Co ciekawe, bardzo rzadkie i zdaniem zgłaszających mało potrzebne są odpowiedniki męskie tych nazw. Rzeczownik męski jesieniarz jest bardzo rzadki, mężczyznę o alternatywnych zachowaniach i ubiorze proponuje się dla zabawy nazywać alternatorem, konserwatywek, choć obecny w sieci, nie został zgłoszony w plebiscycie. Inną nazwą zgłaszaną często w formie żeńskiej jest koniara, choć i koniarz i koniara są obecne w słownictwie od lat.
Z zeszłorocznych zgłoszeń dobrze się ma ironiczna madka, dla której część głosujących w zorganizowanej akcji internetowej chce wypromować wyraz zbudowany na podobnej zasadzie ortograficznej. To p0lka (pisane małą literą, zero zamiast o). Pomysł nieśmieszny i niepotrzebny.
Spośród nowych nazw gramatycznie męskich (odnoszących się do obu płci) uwagę zwraca boomer, ironiczna nazwa osoby starszej, reprezentującej pokolenie baby boom.
Dobrze się mają wyrazy wartościujące pozytywnie sytuację, stare sztos, XD. Bardzo dużo głosów zebrał chillwagon (pisany małą lub wielką literą), pierwotnie nazwa konkretnego zespołu, wtórnie także określenie nastroju (nazwy własne nie wchodzą do klasyfikacji konkursowej). Dwuliterowy skrótowiec, zgłaszany masowo w zorganizowanej akcji części internautów nie ma szans na zwycięstwo, ponieważ wbrew deklarowanemu pozytywnemu rozwiązaniu do pełnych wyrazów, kojarzy się z inną interpretacją – wulgarną. Wartościowanie negatywne niesie wciąż częsty rzeczownik cringe (spolszczone krindż), a wartościowanie emocjonalne - także nowe określenie dymy w lm. (dym w lp. jest stary jako ocena negatywna np. w wyrażeniu zrobić dym).
Slang nie tylko nazywa rzeczywistość (często tę samą rzeczywistość na nowo), lecz tworzy mnóstwo wyrazów emocjonalnych o funkcji kontaktowej. Nową wariacją powitania halo/elo jest eluwina, wariacją angielskiego by jest bajlando. Nową partykułą kończąca myśl znakiem kończącym zapis myśli jest nieortograficzne benc.
Ze wszystkich dotychczas zgłoszonych definicji największe wrażenie robią na mnie opisy jesieniary, np. „osoba która kocha jesień, wieczory spędza pod kocem pijąc herbatę/kakao i czytając książki. Ma zapas zapachowych świeczek i swetrów.” Zwracam uwagę, że definicja rzeczownika nie precyzuje płci – ‘osoba’. Nie da się ukryć, że nazwy alterantywka, konserwatywka i jesieniara nie są w pełni neutralne, zawierają ładunek ironii, uwydatniony w części nadsyłanych definicji.
A wszystko to piszę z perspektywy boomera…
Dziękujemy wszystkim, którzy wzięli udział w tegorocznej edycji plebiscytu na Młodzieżowe Słowo Roku 2019. Zachęcamy do zgłaszania kolejnych słów, które powalczą o tytuł tegorocznego laureata, a także do śledzenia informacji o kolejnych etapach plebiscytu na stronie sjp.pwn.pl!
