-sama
Słownik języka polskiego PWN*
rzecz sama w sobie «według tradycyjnej metafizyki: rzeczywisty, ale niepoznawalny przedmiot, istniejący poza świadomością, przejawiający się przez zjawiska i stanowiący źródło wrażeń»
samo-
1. «pierwszy człon wyrazów złożonych wskazujący na wykonanie lub na funkcjonowanie czegoś bez czyjejś, jakiejś pomocy, np. samoczynny, samowyzwalacz»
2. «pierwszy człon wyrazów złożonych określający kierunek czyjegoś działania na samego siebie, np. samolubstwo, samokrytyka»
sam na sam I «tylko we dwoje, bez świadków»
sam na sam II «spotkanie dwóch osób bez świadków, na osobności»
sam I
• samiutki, samiuteńki
1. «zaimek wskazujący, że dana osoba wykonuje jakąś czynność samodzielnie lub z własnej woli albo że pozostaje bez towarzystwa lub bez opieki, np. Sam posprzątał. Zawsze podróżuje sam.»
2. «zaimek odnoszony do osoby wykonującej pewną czynność i wskazujący, że ważne jest to, że właśnie ta osoba ją wykonuje, np. Nie uwierzy, póki sam nie zobaczy.»
3. «zaimek uwydatniający czyjąś szczególną rangę, np. Sam generał do nas przyjechał.»
4. «zaimek odnoszony do osoby lub rzeczy, o której wcześniej była mowa, zwykle przeciwstawianej komuś lub czemuś, np. Sam pomysł jest dobry, ale jego realizacja budzi zastrzeżenia.»
5. «zaimek podkreślający, że coś dotyczy tylko osób lub rzeczy nim oznaczonych i niczego więcej, np. Spotykały ją same nieszczęścia.»
6. «zaimek wskazujący, że coś się dzieje samoczynnie, bez niczyjego udziału, np. Włosy same jej się kręcą.»
7. «zaimek podkreślający, że coś stanowi wystarczającą przyczynę, rację czegoś, np. Uszczęśliwił go sam jej widok.»
8. «zaimek uściślający relacje przestrzenne lub czasowe, np. Pracował do samej północy. Stanął nad samym urwiskiem.»
• samiutki, samiuteńki
sam II «sklep samoobsługowy»
Synonimy
Zagraj z nami!
