Czy wiesz, że...

 
Czy wiesz, że...
Są tu różnorodne informacje o języku, które powinieneś poznać. Warto!
  • ABNEGAT
    Słowo to wcale nie zaprzecza wszystkiemu, bo abnegacja nie polega na ogólnej negacji.
  • ADAPTOWAĆ
    czyli dostosowywać lub dostosować coś do czegoś: powieść do wystawienia na scenie, strych do zamieszkania.
  • AHOJ
    Wśród wykrzykników wiele jest naturalnych okrzyków dostosowanych do systemu fonologicznego języka (aj, oj, ojej), ale niektóre zostały zapożyczone.
  • AKUSZER
    Akuszer jest słowem kilkakrotnie rzadszym od akuszerki, a w większości swych użyć występuje w znaczeniu przenośnym, np. „akuszer Praskiej Wiosny” (o Milanie Kunderze).
  • ALIENACJA
    to wyobcowanie, odosobnienie. Kiedyś było w modzie czuć się wyalienowanym, wyobcowanym ze środowiska, niezrozumianym przez nikogo.
  • ALTERNATYWA
    to wybór jednej z dwu możliwości. Przed alternatywą często stoimy: musimy wybierać. Gdybyśmy mówili o dwóch alternatywach, znaczyłoby, że mamy dwa wybory z czterech możliwości — to sytuacja nader rzadka. Coraz częściej alternatywą nazywamy też jedną z możliwości wyboru, przeciwstawianą innej, np.: Alternatywą dla europeizacji jest afrykanizacja.
    Jerzy Bralczyk
  • AMBIWALENTNY
    czyli zawierający sprzeczne chęci, uczucia. Gdy mamy do kogoś stosunek ambiwalentny, to i lubimy go, i nie. Za coś go cenimy, za coś innego wręcz przeciwnie.
  • ANACHRONIZM
    to przeżytek. Najczęściej mówimy tak o poglądach, zachowaniach, zwyczajach. To, co dziś uważamy za anachroniczne, kiedyś było nowoczesne, nasze poglądy i zwyczaje z czasem stają się anachroniczne dla młodszych.
  • ANTYKONCEPCJA
    Antykoncepcja może intrygować swoją budową – dopóty, dopóki się nie sprawdzi w słowniku, że conceptio znaczyło w łacinie ‛poczęcie, zapłodnienie’.
  • ARABIZM
    Arabizmy należą do długiej serii „izmów” oznaczających zapożyczenia z różnych języków:
  • AREOPAG
    to grono dostojnych osób, rozstrzygające ważne kwestie. Słowo wzięte z Grecji,
  • ARSENAŁ
    Za pomocą słowa arsenał łatwo pokazać, jak powstają nowe znaczenia wyrazów. Dwa główne mechanizmy to metonimia – oparta na „przyległości” i metafora – oparta na podobieństwie.
  • ARTYKUŁOWAĆ
    to formułować, wyrażać. Ostatnio często mówi się o artykułowaniu interesów, co brzmi jeszcze lepiej niż wyrażanie interesów. Artykułujemy także potrzeby, stanowiska, poglądy i inne mniej lub bardziej oficjalne rzeczy.
  • BARTER
    W zamierzchłych czasach, zanim Fenicjanie wynaleźli pieniądze, handel był wymienny, towar wymieniano na towar.
  • BEBOP
    Bebop – słowo o genezie dźwiękonaśladowczej, imitujące rytm tej odmiany muzyki. Złożone jest z nieznaczących sylab, jakimi wokaliści jazzowi posługują się, gdy chcą naśladować głosy instrumentów.
  • BIUSTONOSZ
    Biustonosz pochodzi od niemieckiego Büstenhalter i jest tzw. półkalką – w pierwszej części wynikiem oddania w piśmie niemieckiej wymowy słowa Büste, w drugiej wynikiem przetłumaczenia niemieckiego Halter ‛pojemnik lub inny przedmiot służący do trzymania czegoś’.
  • BLAMOWAĆ SIĘ
    Blamować się to słowo, którego obcość jest dobrze widoczna, także dla niespecjalistów. Słowa takie (określane jako synchronicznie obce) brzmią „mądrzej” i często dobitniej.
  • BLONDYNKA
    W łączliwości wyrazowej odzwierciedlają się stereotypy utrwalone w kulturze. Za pomocą wyszukiwarki naszego Korpusu lub wyszukiwarki Narodowego Korpusu Języka Polskiego, dostępnych w internecie, można znaleźć np. typowe konteksty słowa blondynka.
  • BŁYSK
    Błysk – słowo tak krótkie, jak zjawisko, które oznacza. W użyciach przenośnych odnosi się do zjawisk percypowanych wzrokiem (co zrozumiałe), por. błysk radości w czyichś oczach.
  • BODAJ
    Bodaj pochodzi od staropolskiego bog daj ‛niech Bóg da’, ale dziś częściej występuje w złorzeczeniach niż w słowach dobrych życzeń.
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego