koło
Słownik języka polskiego PWN*
błędne koło «błąd polegający na definiowaniu jakiegoś wyrażenia za pomocą niego samego lub na przyjęciu zdania dowodzonego za jedną z przesłanek dowodu»
jałowe koło «koło niepracujące»
koło I
• kółko, kółeczko • kółkowy
1. «część płaszczyzny ograniczona okręgiem»
2. «linia zamykająca płaszczyznę mającą kształt koła geometrycznego; też: obwód takiego koła»
3. «okrągły element nośny pojazdów, umożliwiający im ruch przez toczenie»
4. «element występujący w różnych maszynach i urządzeniach, o okrągłym kształcie, spełniający różne funkcje związane z przenoszeniem ruchu obrotowego; też: przyrząd w kształcie koła lub urządzenie zaopatrzone w koło»
5. «przedmiot, znak, plama itp. mające kształt koła geometrycznego»
6. «określona grupa osób»
7. «stowarzyszenie pewnej liczby osób o wspólnych dążeniach lub zainteresowaniach»
8. «zabawa dziecięca, w której uczestnicy, ustawieni w kręgu, trzymają się za ręce»
9. «średniowieczne narzędzie tortur»
10. «w dawnej Polsce: zgromadzenie radnych, obradujący sejmik»
11. «taniec słowiański, w którym tancerze i tancerki trzymają się za ręce w kręgu»
• kółko, kółeczko • kółkowy
koło II
1. «przyimek komunikujący o małej odległości między przedmiotami, np. Usiądź koło mnie.»
2. «przyimek poprzedzający określenie liczby, ilości, miary lub czasu, który komunikuje, że jest ono przybliżone, np. Zadzwoniła koło szóstej.»
3. pot. «przyimek przyłączający nazwę przedmiotu będącego obiektem czynności, o której mowa w zdaniu, np. Dłubał coś koło zegara.»
koło dojazdowe «zapasowe koło w samochodzie, mające mniejszą średnicę niż koło pełnowymiarowe dla danego typu pojazdu»
koło garncarskie «przyrząd do formowania wyrobów garncarskich»
koło generalne «w dawnej Polsce: zgromadzenie starszyzny wojennej zwołane przez hetmana»
koło godzinne «wielkie koło na sferze niebieskiej przechodzące przez bieguny świata»
koło łopatkowe «duże koło napędowe statku z łopatkami rozmieszczonymi na obwodzie, zanurzone w wodzie»
koło ogonowe «w podwoziu samolotowym koło podpierające na ziemi tylną część kadłuba samolotu»
koło opisane na wielokącie «koło, którego okrąg przechodzi przez wszystkie wierzchołki danego wielokąta»
koło polowe «koło, na którym opiera się pług podczas orki, od strony niezaoranego pola»
koło ratunkowe «obręcz z lekkiego materiału służąca do utrzymywania człowieka na powierzchni wody»
koło rycerskie «w dawnej Polsce: zebranie towarzyszy służących w jednej chorągwi jazdy, podejmujące ważne decyzje wojskowe i polityczne; też: nazwa izby poselskiej na sejmie elekcyjnym»
koło sterowe
1. «element urządzenia sterowego na statku, służący do uruchomienia pióra steru»
2. zob. II wolant w zn. 1.
koło transmisyjne «koło służące do przenoszenia ruchu obrotowego z silnika na część roboczą maszyny za pośrednictwem pasa napędowego»
koło wodne, młyńskie «silnik wodny, którego elementem jest koło, zaopatrzone na obwodzie w szereg równomiernie rozmieszczonych komórek lub łopatek zasilanych wodą»
koło zamachowe, rozpędowe «koło lub tarcza o dużej bezwładności, służące za akumulator energii kinetycznej, stosowane w maszynach, w których dopływ i pobór energii ulegają chwilowym zmianom»
koło zębate «element przekładni zębatej w postaci koła z zębami rozmieszczonymi na walcu lub na wklęsłej powierzchni pierścieniowej, przenoszący ruch obrotowy z jednego wału na drugi lub zmieniający ruch obrotowy na ruch posuwisty i odwrotnie»
w koło
• w kółko
1. «dookoła swej osi»
2. «po obwodzie koła»
3. «na wszystkie strony»
4. «ciągle, bez przerwy»
• w kółko
kołem
1. «otaczając kogoś lub coś, np. Stanęli kołem.»
2. «okrążając, omijając coś, np. Szerokim kołem objechali osadę.»
kół daw. «zaostrzony na końcu pal»
geometria kół «zespół parametrów określających ustawienie kół pojazdu względem jezdni»
koła biegunowe, podbiegunowe, polarne «równoleżniki oddalone od równika o 66 1/2° na północ i południe, oddzielające strefy polarne Ziemi»
kwadratura koła «niewykonalne zadanie geometryczne, polegające na znalezieniu sposobu nakreślenia za pomocą cyrkla i linijki kwadratu równego powierzchnią danemu kołu»
łamać kołem «w średniowieczu: łamać skazanemu, przesłuchiwanemu kości specjalnym narzędziem tortur»
odcinek koła «część koła ograniczona cięciwą i opartym na niej łukiem»
wycinek koła, kołowy «część koła ograniczona dwoma promieniami i łukiem łączącym końce tych promieni»
Synonimy
Zagraj z nami!
