Bogurodzica czy Bogarodzica?

Bogurodzica czy Bogarodzica?
12.04.2006
12.04.2006
Bogurodzica czy Bogarodzica? Chodzi mi o tytuł Maryi, nie o utwór. Skąd ta różnica form? Czy są wymienne? W nazwie (wezwaniu) parafii spotykam obie formy, czy można ich używać, jak kto woli, myśląc o tej samej parafii? Czy jedna parafia może wybrać taką wersję, a druga inną?
Zacznijmy od początku: najpierw była forma Bog-o-rodzica (zachowana m.in. w Modlitwach Wacława). Była to kalka (odwzorowanie) greckiego Theotokos, która najwcześniej wystąpiła w języku staro-cerkiewno-słowiańskim i upowszechniła się wszędzie tam, gdzie ten język liturgiczny był używany. Za pośrednictwem czeskiego bohorodicě wyraz dostał się do języka polskiego i przybrał postać Bogorodzica. Formy Bogurodzica i Bogarodzica są wtórne. Wzorem dla Bogurodzicy mogły być łacińskie konstrukcje dopełniaczowe typu Mater Dei, Dei genitrix, natomiast forma Bogurodzica bywa uzasadniana paralelą do imion złożonych z pierwszym członem w celowniku typu Bogumił, Bogusław. Mogły też działać inne czynniki (fonetyczne, semantyczne) powodujące różnicowanie pierwotnej formy.
Te uwagi historyczne odnoszą się zarówno do tytułu Maryi, jak i tytułu utworu. Obie formy wyrazowe są jednakowo dawne, jednakowo poprawne, a zatem obie mogą być nadal używane. Nie dotyczy to jednak oficjalnej nazwy własnej konkretnej parafii. W nazwie (wezwaniu) danej parafii powinna być używana tylko jedna forma. Natomiast inna parafia może sobie wybrać drugą formę tytułu Maryi.
Z serdecznymi pozdrowieniami
Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego