Dzień dobry,

niektóre ćwiczenia i materiały dla uczniów szkół podstawowych przewidują, że do rodziny wyrazu „wiatr” poza „wiatrołapem” należą też: „wiać”, „zawiać”, „przewiać” itp. Czy słusznie?

Jak brzmi przymiotnik od nazwiska (Salvador) Dali? Dalijski? Dalowski?

Pozdrawiam serdecznie

Dorota

Dzień dobry,

jakie kryterium (funkcjonalne, uzualne) można zastosować do oceny innowacji leksykalnych:

wjazd bramowy, czytacz, materiał obuwiowy, wykosiarkować, posuw męski, antykumpel, salcefix, liliputer, śmiechorzysz?

Czy Bardka jako forma żeńska od Bard (klasa postaci występującej w grach RPG i literaturze fantasy) jest formą poprawną?

Ze zdziwieniem odkryłam, że słowa „spojler” nie ma (jeszcze?) w SJP PWN w znaczeniu „psuć zabawę, zdradzając zakończenie”. Czy mimo wszystko można użyć go w dość poważnym tekście? A jeśli tak, to jak brzmi czasownik (spojlować czy spojlerować) i jak wygląda poprawny zapis (j czy i).

Z góry dziękuję

Dorota

Szanowni Państwo,

odpowiednikiem słowa „staruch” jest „starucha”, odpowiednikiem słowa „starszy” jest „starsza”, a odpowiednikiem słowa „starzec”... no właśnie, co jest odpowiednikiem słowa „starzec”? Proszę o odpowiedź.

Pozdrawiam

Jak brzmi przymiotnik od toponimu Tuluza? W słowniku PWN znalazłam tuluski, ale natknęłam się też na tuluzański.

Z góry wdzięczna

D.

Dzień dobry,

spotykam się z zapisami w procedurach, że „proces jest odpowiedzialny”, np. Proces odpowiedzialny za zaplanowanie wysyłki produktu.

Czy jest to poprawne? Czy proces może być za coś odpowiedzialny? Czy odpowiedzialność nie powinna być przypisana do osoby? W jaki sposób można by było to ująć poprawnie? „Proces odpowiadający za...”?

Dziękuję i pozdrawiam

Michał

Szanowni Państwo,

w recenzji jednego z prawniczych tekstów naukowych natrafiłem na krytykę użycia słowa „wymóg”. Recenzent zauważył, że wyrazu tego w wielu słownikach języka polskiego w ogóle nie ma. Zaproponował posługiwanie się synonimami takimi jak: przesłanka, wymaganie, konieczność. Zastanawia mnie, skąd bierze się krytyka użycia tego słowa. Czy chodzi jedynie o styl? A może jest to niepoprawnie utworzony rzeczownik od czasownika „wymagać”?

Szanowny Panie/Pani,

w związku z uwagami recenzenta do słowa „wyrenderowany” chciałbym dowiedzieć się czy jest to słowo dopuszczalne do użycia w opracowaniach naukowych — w szczególności związanych z grafiką komputerową, gdzie zwrot „rendering” jest powszechnie używany.

Według `Słownika języka polskiego PWN` poprawne i zgodne ze słownikiem jest zarówno słowo „rendering”, jak i „renderować” (od którego niejako utworzyłem słowo wyrenderowany/wyrenderować).

W moim opracowaniu słowo to odnosiło się do stworzonego modelu trójwymiarowego — „[...] wyrenderowany model [...]”.

Czy taka konstrukcja jest poprawna i dopuszczalna?

Z poważaniem

Maciej

Dzień dobry, jak powinno się mówić: skrzynia wianna czy skrzynia posagowa? Jaka jest różnica?

Dziękuję za odpowiedź.

Czytelnicy naszej poradni poszukują „utraconych” wyrazów, które opisują w następujący sposób:

1. „Dzień dobry, kiedyś usłyszałam określenie pracy, załatwionej po znajomości, niekoniecznie rodzinę (nie chodzi o nepotyzm), w której pracownik jest zatrudniony, ale nawet nie wykonuje swojej pracy, nie stawia się w ogóle i nawet jest o to proszony przez pracodawców. Jest to fikcyjny pracownik za realną, niemałą kasę. Czy ktoś wie, jak się to zjawisko nazywa? Użył go Rafał Ziemkiewicz w jednym ze swoich felietonów, ale ja niestety zapomniałam”.
2. „Dzień dobry, od jakiegoś czasu staram się przypomnieć sobie słowo, które określa rzecz, która była znana wielu cywilizacjom mimo, że cywilizacje te nie miały ze sobą kontaktu (np. piramidy w Afryce, Azji i Ameryce Południowej lub koło). Niestety bezskutecznie, również przeprowadzona kwerenda nie przyniosła skutków”.
3. „Jak nazywa się tekst podpisany obcym nazwiskiem? Kiedyś zetknąłem się z tym terminem zakończonym na -nim, ale nie mogę sobie przypomnieć”. Nie chodzi o aliofiktonim ani allonim [przyp. red.]

Szanowni Państwo,

chciałbym zapytać o formanty w następujących wyrazach: choineczka, chłopczyk i kółeczko.

Spotkałem się już z opinią, że winny to być odpowiednio: -eczka, -czyk i -eczko, choć nijak mnie to nie przekonuje - w odmianie wyrazów podstawowych mamy bowiem formy choinek - ø, chłopc-a i kółek-ø, co sugerowałoby, że -ecz i -cz wchodzą w obręb tematu słowotwórczego, zaś -ka, -yk i -ko to prawidłowe formanty (co też wydaje mi się bardziej logiczne).

Uprzejmie proszę o rozwianie moich wątpliwości - jeśli się mylę, będę wdzięczny za wykazanie, gdzie tkwi błąd w moim rozumowaniu oraz wskazanie jakichś aktualnych opracowań w tym zakresie.

Z wyrazami szacunku

M.

Czy od słowa sen można utworzyć przymiotnik „snowy”. Piszę o nierównościach we śnie (biedni nie dosypiają, bo np. pracują zmianowo) i, analogicznie do „luki płacowej”, chciałabym utworzyć lukę... No bo przecież nie „senną”?

Będę wdzięczna za rozstrzygnięcie. Pozdrawiam serdecznie

D.

W świecie motocyklistów używa się pojęcia "custom". Czy w poświęconej motoryzacji książce można odmieniać to pojęcie (jeździł customem?).

Z góry dziękuję

D.

Czy istnieje słowo „maławy”. Wydawało mi się, że tak, ale SJP PWN go nie odnotowuje, a Word go podkreśla. W naszym domowym idiolekcie maławy to „lekko za mały”. Zastanawiam się, czy mogę napisać tak w książce.

Z góry dziękuję

D.

Szanowni państwo,

jestem mieszkańcem Tarnowskich Gór, a więc tarnogórzaninem. Moje pytanie brzmi, dlaczego „tarnogórzaninem”, a nie „tarnowskogórzaninem” albo „tarnowsko górzaninem”? Podobnie sprawa wygląda z przymiotnikiem „tarnogórski”.

Pozdrawiam,

Jakub C.

Często spotykam się z myleniem "postrzegania" ze "spostrzeganiem", czyli używaniem czasownika "spostrzegać" w znaczeniu "rozumieć jako...", "odbierać jako...", "konotować", "postrzegać". Zamienne używanie "postrzegać" i "spostrzegać" wydaje mi się błędne - a może błędne jest moje przekonanie na ten temat?

Przykładowe zdania, gdzie zastąpiłabym "spostrzeganie" "postrzeganiem":

"Alkoholizm zaczął być spostrzegany jako choroba niezawiniona". "Wyniki badań poświęconych spostrzeganiu własnego ciała przez osoby z nadmierną masą ciała są niejednoznaczne".

Będę wdzięczna za rozstrzygnięcie.

Szanowni Państwo,

dlaczego słowa zakończone na -ca (np. wykonawca, sprzedawca, wykładowca), a także na -sta (np. polonista, aktywista, aferzysta) są rodzaju męskiego skoro to -a na końcu bardziej by wskazywało na rodzaj żeński. Proszę o odpowiedź.

Pozdrawiam

Szanowni Państwo,

Przymiotniki zakończone na "ebny" zdają się w większości pochodzić od wyrazów z przyrostkiem -ba. Od liczby mamy liczebny, od chwalby – chwalebny itd., z nielicznymi wyjątkami typu wielebny – z tym, że w wyrazie "wielbić" ta litera "b" nadal występuje. Jak jednak powstał wyraz "ćwiczebny"? Wiadomo, że końcowo od czasownika ćwiczyć, ale czy jego istnienie znaczy, że -ebny jest samodzielnym przyrostkiem? Czy może istnieje jakaś "ćwiczba"?