dialektologia

Znajdziesz tu informacje o słowach, których nie usłyszysz w języku ogólnym, ale które są znane w określonych miejscach w Polsce. Przede wszystkim poznasz ich znaczenia. Dowiesz się, w której części kraju są lub były używane. Poznasz ich bogactwo i różnorodność.

  • lotopisz

    28.06.2023
    28.06.2023

    Dzień dobry,

    chciałbym zwrócić się z zapytaniem o znaczenie słowa „lotopyrz”, które często jest w mojej rodzinie używane, a na którego ślad nigdzie nie mogę natrafić. Serdecznie dziękuję i łączę wyrazy poważania

    Filip

  • futrować – nafutrować

    18.06.2023
    18.06.2023

    Czy „nafutrowany” w znaczeniu mocno najedzony to regionalizm? Ze zdumieniem odkrywam, że nie ma go w słowniku PWN.

    Pozdrawiam serdecznie

    D.

  • (to) podwórko

    19.10.2022
    19.10.2022

    Witam!

    Czy użycie słów „mały podwórek” jest poprawne, czy należy użyć słów „małe podwórko”? Czy oba są poprawne?

    Z góry dziękuję za rozwiązanie tego zagadnienia. Pozdrawiam!

  • Polszczyzna przedwojennego Lwowa

    12.07.2022
    12.07.2022

    Dzień dobry,

    czy istnieją jeszcze społeczności lub choćby pojedynczy ludzie posługujący się gwarą lwowską (czy może raczej odmianą języka polskiego w jakiś sposób kontynuującą tę przedwojenną gwarę)? Czy powstają współcześnie jakieś teksty w tej gwarze? Czy można stwierdzić jednoznacznie, że jest ona martwa?

  • Niektóre cechy fonetyczne Podhala

    5.01.2022

    Dzień dobry.


    W zawiązku z podróżami świątecznymi zawitałem po raz pierwszy do rodziny na Podhale i uderzyła mnie jedna rzecz. Mianowicie, bardzo dużo osób tutaj samogłoskę [e] wymawia jak [y]. Dla przykładu, ser -> [syr], mleko -> [mlyko], nie -> [niy]. Moje pytanie brzmi skąd taka tendencja?

    Z góry dziękuję za odpowiedź i życzę szczęśliwego nowego roku!

  • Regionalne stulać ‘pleść bzdury, głupstwa; opowiadać niestworzone historie, zmyślać’

    31.07.2021
    31.07.2021

    Dzień dobry, chciałbym zapytać o etymologię używanego w Rzeszowie i okolicach czasownika  stulać o znaczeniu: opowiadać głupoty, bzdury.

  • Gwarowe pioke ‘piekę’ na Podlasiu Północnym jest wynikiem przegłosu?

    27.07.2021
    27.07.2021

    Szanowni Państwo,


    na Podlasiu spotyka się formę 1 os. l.poj. czasu teraźniejszego  piokę  od czasownika  piec. Ciekaw jestem, czy w świetle rozwoju fonetyki naszego języka jest to prawidłowy rozwój fonetyczny, jak przy nieść-niosę (i wtedy jak rozumiem, "ja piekę" jest wstecznym wyrównaniem do innych form czasownika), czy też odwrotnie, mamy do czynienia z jakąś regionalną anomalią i wytworzył się przegłos tam, gdzie nie powinno go być.


    Dziękuję za zajęcie się tym przypadkiem.

    Łukasz

  • Raz na jakiś czas i jego regionalne i gwarowe odpowiedniki

    22.07.2021
    22.07.2021

    Szanowni Państwo! Czy wyrażenie raz za czasu jest poprawne? W centrum Polski niespotykane, natomiast na południu już tak. Błąd językowy, czy regionalizm?

  • koster

    30.01.2021
    30.01.2021

    Dzień dobry.

    Przeglądałem wpisy na sjp.pwn.pl i są tam wyjaśnienia różnych zagadnień leksykalnych. Sam szukam znaczenia słowa "koster" i skąd się ono wzięło. Dodam jedynie, iż moja teściowa określa tym mianem stos drewna ułożonego do schnięcia, niestety nigdzie nie mogę znaleźć tego słowa.

    Marcin Karcz

  • witkacyzmy

    13.07.2020
    27.09.2014

    „Zjeść, poczytać, pogwajdlić, pokierdasić i pójść spać” ( Witkacy, Szewcy). Podejrzewam, że za tą gwarą (?) kryją się znaczenia nie całkiem przyzwoite, ale skoro już młodzież czyta, to niech czyta ze zrozumieniem. Co to znaczy kierdasić i gwajdlić?

  • Z mojego wieku
    18.05.2020
    18.05.2020
    Szanowni Państwo,
    od osoby pochodzącej z województwa lubelskiego usłyszałam z mojego wieku w miejscu, gdzie ja powiedziałabym w moim wieku. Czy jest to błąd? A może chodzi o regionalizm (osoba posługuje się np. konstrukcją kłamać kogoś)?
    Pozdrawiam serdecznie
    Małgorzata
  • Gwarowe zaś
    12.02.2020
    12.02.2020
    Szanowni Państwo,

    na pewnej stronie internetowej popularyzującej nasz ojczysty język toczyła się kiedyś ciekawa dyskusja, w której jeden z interlokutorów zauważył, że na Śląsku powszechnie używa się słowa zaś w znaczeniu ‘znowu’, co jest oczywiście niepoprawne i takie „śląskie”. Czy ta osoba miała rację?

    Będę bardzo wdzięczna za odpowiedź.

    Z poważaniem
    Czytelniczka Natalia
  • Oprymkować
    15.05.2019
    15.05.2019
    Piszę do Państwa z zapytaniem o słowo oprymkować (w znaczeniu ‘okryć drobinami, okruchami, farfoclami’, jak pośrednio przełożyłem), które przypadkiem zasłyszałem na Pomorzu. Nie odnalazłem tego wyrazu w dostępnych mi słownikach, a chciałbym poznać kontekst jego użycia. Czy to kaszubski regionalizm, bądź słowo o proweniencji ukraińskiej/niemieckiej (obszar swego rodzaju tygla kulturowego na Pomorzu), czy być może ja nie dosłyszałem odpowiednio zwrotu.

    Pozdrawiam PD.
  • Plac a dwór
    23.01.2019
    23.01.2019
    Witam
    Mam wątpliwości dotyczące dwóch słów. Czy istnieje jakaś różnica, kiedy mówimy wychodzę na plac, a wychodzę na dwór?
    Z góry dziękuję za odpowiedź
    pozdrawiam :)
  • Zakluczać, przekluczać, zamykać na klucz
    21.01.2019
    21.01.2019
    Szanowni Państwo które ze zdań jest poprawne:
    1. Po wyjściu z domu proszę przekluczać drzwi wejściowe.
    2. —- „ —- zakluczać – „ – .
    3. —– „ —- zamykać drzwi na klucz.

    Dziękuję i pozdrawiam. Katarzyna
  • Jak włącza Kraków?
    18.12.2018
    18.12.2018
    Piszę w sprawie „włanczania”. Ostatnio wdałam się w dyskusję z kolegą z Krakowa, który użył formy „włańczać”. Zwróciłam mu uwagę, że powinno się używać formy włączać. Ten jednak zaczął bronić się tym, że ta niepoprawna forma jest regionalizmem krakowskim i ma pełne prawo tak właśnie mówić. Szczerze przyznam, że coś mu w to nie wierzę. Stąd moje pytanie, czy „włanczać” może być regionalizmem czy tłumaczenia te można brać na poważnie? 

    Z wyrazami szacunku
    Ewa
  • Ręcznik do naczyń
    12.09.2018
    12.09.2018
    Szanowni Państwo,
    czy ręcznik do naczyń jest regionalizmem, a ścierka do naczyń formą ogólnopolską, czy też oba określenia są równorzędne? 

    Pozdrawiam i z góry dziękuję za rozwianie moich wątpliwości.
  • Magać / majgać i majgany
    3.09.2018
    3.09.2018
    Moje pytanie dotyczy określenia majgany/a. Moja koleżanka często go używa do określenia osoby żywej, sprytnej, obrotnej. Twierdziła, że to zwrot z gwary podhalańskiej, jednak ja spotkałam się raczej z określeniem śwarny, a majgany słyszałam po raz pierwszy od niej, mimo że na Podhalu się wychowałam. 

    Zatem chciałam zapytać, z jakiej gwary czy też regionu Polski pochodzi to określenie? Serdecznie dziękuję!
  • Czapnąć czy capnąć?
    3.09.2018
    3.09.2018
    Szanowni Państwo,
    czy słowo czapnąć w znaczeniu ‘chwycić’ może być regionalizmem z regionu Kociewie na Pomorzu?

    Z wyrazami szacunku
    Czytelnik
  • Podlaskie podjąć
    8.12.2017
    8.12.2017
    Mieszkam obecnie na Podlasiu w okolicy Białegostoku, choć pochodzę z Mazowsza i bardzo mierzi mnie, oprócz słynnego dla, używanie określenia podejmij zamiast podnieś. Kilka przykładów: Podejmij chusteczkę z podłogi, Podejmij kubek itp. Przyzwyczajona jestem, że słowo podejmij używane jest w określeniach typu: podjąć pracę, podjął jakieś działanie, a nie, jak ma to miejsce na Białostocczyźnie, do ‘podnoszenia czegoś skądś’. Co jest właściwe?
    Pozdrawiam
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego