etymologia

 
Jeśli nie wiesz, z jakiego języka pochodzi dane słowo, jakie było jego pierwotne znaczenie, czy lub jak zmieniło się jego znaczenie w naszym języku, dlaczego ma taką postać - tu dowiesz się wszystkiego o słowach, które pochodzą z innych języków, a zadomowiły się w polszczyźnie.
  • Taczka
    17.02.2020
    Jaka jest etymologia słowa taczka?

    Z góry dziękuję za odpowiedź
  • Bezczelny a czelność
    10.02.2020
    Szanowni Państwo,
    nurtuje mnie słowo bezczelny. Mieć czelność to mieć śmiałość coś zrobić (np. Sąsiad miał czelność włączyć wiertarkę o północy). Dlaczego mówimy więc, że ten sąsiad jest bezczelny, czyli bez czelności, skoro właśnie tę czelność miał?

    Pozdrawiam serdecznie,
    Małgorzata Najder
  • Dlaczego wieloryb, a nie wielkoryb?
    4.02.2020
    Szanowni Państwo,
    dlaczego wieloryb, a nie wielkoryb, co byłoby logiczne, biorąc pod uwagę jego wielkość?
    Przecież człon wielo- oznacza częstotliwość, a nie wielkość, np. wieloródka, wielokrotność, wieloznaczność.

    Pozdrawiam
    Karol Siuda
  • Muriaty i szagriaty
    15.01.2020
    Może nie tyle pytanie, co próba częściowej odpowiedzi na zasadne pytanie Czytelnika/czki z 18.12.2007 r. o – delikatnie mówiąc – nietrafne użycie słów muriaty i szagriaty w polskiej wersji znanej piosenki biesiadnej. Nie będę tak elokwentny jak autor odpowiedzi [https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/muriaty-i-szagriaty;8770.html], pan Piotr Sobotka z UMK; ograniczę się do paru uwag. Pierwowzór utworu to popularna pieśń cygańska. W oryginale jest tam słowo szatraty – forma zależna rzeczownika szatra (namiot). Drugie słowo też ma źródło cygańskie.
  • Twa a twarz
    10.01.2020
    Czy istnieje pokrewieństwo między wyrazami twa i twarz?
  • Hrabia
    18.11.2019
    Z jakiego języka pochodzi słowo hrabia? (nie co znaczy, bo tych opisów jest mnóstwo), ale skąd pochodzi słowo, z niemieckiego jest graf, staropolskie komes ( od łacińskiego comes) ale hrabia?
  • Po cichu, ale nie po głośnu
    14.11.2019
    Dlaczego można zrobić coś po cichu, ale nie można zrobić nic po głośnu?
  • Praszczur
    7.11.2019
    Szanowni Eksperci,
    uprzejmie proszę o wyjaśnienie etymologii słowa praszczur.
  • Jak jest w innych językach?
    29.10.2019
    Chciałbym zapytać, czy istnieją jeszcze jakieś języki (oprócz języka polskiego), w których występuje rozróżnienie na u i ó, ż i rz, h i ch? Edytor tekstu podpowiada, że wiele.
  • Katabas
    22.10.2019
    Czy jest znane pochodzenie słowa katabas? (jedno z pejoratywnych określeń duchownego, w XIX wieku w gwarze uczniowskiej: ‘katecheta’)?

    Dziękuję za pomoc,
    Łukasz
  • Listek a liścik
    7.10.2019
    Mały liść to listek, a mały list to liścik. Czy mogę prosić o wyjaśnienie, dlaczego zdrobnienia przyjęły akurat takie wersje?
    Z poważaniem
    EZ
  • Algebra
    18.07.2019
    Szanowni Państwo,
    proszę o etymologię słowa algebra.

    Pozdrawiam
    Stratos Vasdekis
  • Wstyd
    11.07.2019
    Szanowni Państwo,
    proszę o etymologię rzeczownika wstyd.

    Pozdrawiam
    Stratos Vasdekis
  • Kopiować uszy
    24.05.2019
    Dzień dobry, interesuje mnie etymologia słowa kopiować w kontekście kopiowania uszu i ogonów u psów. Nie znalazłem żadnego źródła na ten temat, jedynie jedna z definicji kopiowania to ‘w obróbce skrawaniem: wykonywać przedmioty o kształcie wzornika’, czy to jest właśnie pochodzenie tego zwrotu?
  • MMAe XV
    15.05.2019
    Witam, co oznacza skrót MMAe XV 101 w słowniku staropolskim S. Urbańczyka? Występuje on po cytacie do słowa opona: „Pro gunfis ferreis ad distentandum purpureum pauimentum dictum oppona super lectum … regis” MMAe XV 101?
    Pomocy
    Z poważaniem
  • Vyszmyenyty
    15.05.2019
    Szanowny Panie Profesorze,
    jak należy tłumaczyć słowo vyszmyenyty w XV-wiecznym oto cytacie: „Qui proceri, vyszmyenytego, corporis elegancia te sentis in giganteam quantitatem procrescere 1466 R XXII 10”, który podaje Słownik staropolski (t. X, s. 576) jako jeden z przykładów użycia w haśle wyśmienity? Bo jeśli ono, w tym zdaniu, oznacza ‘wysoki’ (Brückner), a nie ‘doskonały itp.’ (Urbańczyk), to już mielibyśmy rozwiązanie naszego problemu, który nakreśliłem w swoim pytaniu?

    Z poważaniem
  • Tak mi dopomoż Bóg
    25.04.2019
    Dzień dobry,
    dlaczego w zwrocie tak mi dopomóż Bóg mamy Bóg w mianowniku, a nie Boże?

    Dziękuję za pomoc,
    Łukasz
  • Wyśmienity
    23.04.2019
    Szanowni Państwo,

    w Słowniku etymologicznym języka polskiego A. Brückner podaje (za nim także WSJP PAN), że przymiotnik wyśmienity jeszcze w XV wieku oznaczał ‘wysoki’. Kiedy jednak zajrzałem m.in. do Słownika staropolskiego pod red. S. Urbańczyka, w haśle wyśmienity, ku mojemu zaskoczeniu, przeczytałem, że w staropolszczyźnie omawiany przymiotnik znaczył: ‘doskonały, znakomity, wyborny’', czyli tak samo jak dziś! Myślałem, że tam znajdę odnotowane to znaczenie, które Brückner podaje – ‘wysoki’.
    Proszę zatem o wyjaśnienie tej, moim zdaniem, sprzeczności oraz o podanie alternatywnego źródła słownikowego, które potwierdziłoby informację Brücknera. Ja takowego, niestety, nie znalazłem.

    Pozdrawiam
    Stratos Vasdekis
  • Żółw
    19.04.2019
    Szanowni Państwo,
    proszę o etymologię nazwy żółw.

    Pozdrawiam
    Stratos Vasdekis
  • Czynnik w matematyce
    10.04.2019
    Szanowni Państwo,
    chciałem spytać o etymologię słowa czynnik w znaczeniu ’argument mnożenia’. Czy chodzi może o to, że czynić miało znaczenie ‘pomnażać’? Jak to dokładnie było?

    Z wyrazami szacunku
    Czytelnik
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego