Jeśli nie wiesz, z jakiego języka pochodzi dane słowo, jakie było jego pierwotne znaczenie, czy lub jak zmieniło się jego znaczenie w naszym języku, dlaczego ma taką postać - tu dowiesz się wszystkiego o słowach, które pochodzą z innych języków, a zadomowiły się w polszczyźnie.
sztȅrk
Dzień dobry.
Chciałem zapytać o etymologię kaszubskiego sztërk «moment, chwila». Leon Biskupski porównał to słowo do polskiego sterk, start, stroka «pas/smuga/strefa odmiennego koloru», «galon, listwa szlak, obłoga», «szew dla ozdoby», i litewskiego strakùs «spieszny», które, według Wojciecha Smoczyńskiego, ostatecznie pochodzi z wykrzyknienia. Lorentz wymienia także słowińskie sztërk «czas, moment» oraz sztrejk «linia, pasek», «czas, chwila», co chyba łączyłoby te pomorskie słowa z prasł. *stroka «linia, pasek», które z kolei jest łączone z łotewskim stracis «moment», czy może jest to jednak słowo pochodzenia niemieckiego?
kapucynka
Dzień dobry, mam pytanie dotyczące etymologii słowa „kapucynka” (gatunek małpy). Czy nazwa pochodzi o włoskiego zakonnika czy rodzaju kawy (włoskie cappuccino)? Co było pierwsze?
statki
Dzień dobry. Chciałbym się dowiedzieć, skąd się wzięła nazwa „statki” w znaczeniu «talerze, naczynia kuchenne».
zadrzechnia
Chciałem zapytać o etymologię słowa zadrzechnia. Zdaje się, że kalkuje ono starogreckie xulokópos «drwal» z xúlon «drewno» i kóptō «uderzać; ciąć». Problem sprawia cząstka -ch(nia)-, którą nie wiadomo z czym połączyć.
imiona polskie
Dzień dobry. Mam takie pytanie. Wiem oczywiście, że są imiona słowiańskie, ale interesuje mnie, czy są tylko polskie?
żołnierz fortuny
Szanowni Państwo,
czy w języku polskim istnieje frazeologizm „żołnierz fortuny” na określenie żołnierza najemnego, czy jest to wyłącznie kalka z innych języków (fr. soldat de fortune, ang. soldier of fortune)? Moja pobieżna kwerenda internetowa wykazuje, że określenie to pojawia się raz w pamiętnikach Józefa Wybickiego, a poza tym przede wszystkim w literaturze współczesnej, i to sporadycznie.
prostata, stercz, gruczoł krokowy
Dzień dobry, bezskutecznie szukałem odpowiedzi o genezę polskich określeń na prostatę (geneza grecko-łacińska też jest trochę wątpliwa): skąd STERCZ? skąd GRUCZOŁ KROKOWY?
łyżka
Szanowni Państwo. Serdecznie dziękuję za wszystkie odpowiedzi i od razu spytam, czy to prawda, że wyraz pospolity łyżka powinien tak naprawdę brzmieć „łeżka”? Wydaje mi się, że spotkałem się kiedyś z taką teorią przy okazji poznawania historii języka polskiego, ale ponieważ było to dawno temu, nie mam pewności, czy dobrze piszę.
polisa
Szanowni Państwo!
Nie mogę niestety w słowniku etymologicznym Brucknera znaleźć słowa polisa. Czy byłby ktoś na tyle uprzejmy by podzielić się dokładniejszą wiedzą jakie jest pochodzenie tego słowa? Lub chociaż od jakiego słowa ono pochodzi (bo wątpię iż od greckiego polis).
Kreślę z Szacunkiem
Jakub Biskup
Mroszczyk
Szanowni Państwo,
chciałbym zapytać o pochodzenie nazwiska Mroszczyk. Od czego mogło się wziąć? Dodam, że spotyka się je w Przeworsku na Podkarpaciu.
nowoświecki
Szanowni Państwo!
Chciałbym prosić o wyjaśnienie znaczenia i pochodzenia słowa „nowoświecki”.
Z wyrazami szacunku
Student
miesiąc, tysiąc, pieniądz
Szanowni Państwo,
interesuję się językami słowiańskimi i etymologią. Chciałbym się dowiedzieć, skąd się wzięła wymiana ę//ą w wyrazach miesiąc, tysiąc, pieniądz w formie dopełniacza liczby mnogiej (miesiĘcy, tysiĘcy, pieniĘdzy). Słowo pieniądz jest bardziej interesujące, ponieważ ma samogłoskę Ę nawet w formie narzędnika liczby mnogiej (pieniĘdzmi). Już przeczytałem informacje ('Gramatyka Historyczna Języka Polskiego', K. Długosz Kurczabowa i S. Dubisz) o rozwoju samogłosek nosowych w języku polskim, lecz jeszcze nie udało mi się znaleźć odpowiedzi.
Z wyrazami szacunku
Konstanty Satdarow
Imię Inez
Witam. Jaka będzie odmiana przez przypadki imienia Inez w liczbie pojedynczej i w liczbie mnogiej oraz jaka jest jego etymologia? Pozdrawiam
przedrostki pra-, pre-, proto-
Szanowni Państwo,
zastanawiają mnie trzy przedrostki : pra- (np. Pradziadek ), pre- ( np. prehistoria ), proto- ( np. protopismo). Po pierwsze, zastanawia mnie ich etymologia, po drugie, zastanawia mnie czy można te przedrostki używać zamiennie czy jednak jest jakaś różnica znaczeniowa przez którą nie powinno się ich stosować zamiennie. Proszę o odpowiedź w tej sprawie.
Pozdrawiam
tatarskie wieści
Szanowni Państwo,
skąd się wziął i co oznacza związek frazeologiczny „tatarskie wieści”, na który napotykam niekiedy w polskiej prasie przedwojennej? Wiem, że istnieje publikacja Jolanty Ignatowicz-Skowrońskiej „Wyrażenie tatarskie wieści jako nieobecny w słownikach frazeologizm stylu publicystycznego”, która zapewne rozjaśnia tę kwestię, ale niestety nie udało mi się do niej dotrzeć.
Z wyrazami szacunku
Piotr Michałowski
„miękkie w”
Chciałbym poprosić o krótki opis miękkiego „wь” w języku polskim, które nie istnieje w formach rzeczownikowych słów, ale ujawnia się we fleksji, na przykład Wrocław ale Wrocławiu, także w słowach takich jak czerw/czerwie albo paw/pawie. Czemu miękkie „wь” zanikło w mianowniku, a nie zrealizowało się jako „j”, jak na przykład „Wrocławj” albo „pawj”? Analogicznie jest chyba w przypadku niektórych słów z „b” na końcu, jak np „gołąb”, którego liczba mnoga brzmi u nas „gołębie”, podczas gdy np w słowackim mamy odmianę po twardej spółgłosce: „holuby”.
Moćkun
Dzień dobry.
Jestem zainteresowany pochodzeniem nazwiska Moćkun. Znalazłem informację że jest popularne na Suwalszczyźnie, natomiast nie mogłem znaleźć informacji od czego pochodzi.
rampampuła
Szanowni Państwo,
zastanawia mnie etymologia słowa rampampuła – wiem tylko tyle, że jest to pejoratywne określenie kobiety, jednak czy odnosi się do jakichś szczegółowych cech zachowania, ubioru czy sposobu bycia?
I jeszcze w temacie rampampuły – jak brzmi celownik tego słowa: rampampule czy rampampuli?
anchois
Szanowni Państwo,
proszę o etymologię (w miarę możliwości wyczerpującą) nazwy „anchois”.
Pozdrawiam
Stratos Vasdekis
Czy słoń to słusznych rozmiarów koń?
Mój kolega twierdzi, że wyraz "słoń" jest skrótem od "słusznych rozmiarów koń". Czy ma rację?
Drogi Użytkowniku AdBlocka,
wiemy, jak cenny jest Twój czas – zajmiemy Ci tylko chwilę.
Czy dasz nam szansę, abyśmy mogli dalej tworzyć źródło Twojej sprawdzonej, darmowej wiedzy, z której właśnie chcesz skorzystać? Bez wpływu z reklam będzie to po prostu niemożliwe. Dlatego prosimy – dodaj naszą domenę, jako wyjątek lub skorzystaj z instrukcji i odblokuj wyświetlanie reklam na naszych serwisach.
Dziękujemy!
Redakcja serwisów PWN
Wydawnictwa Naukowego PWN
