Jeśli nie wiesz, z jakiego języka pochodzi dane słowo, jakie było jego pierwotne znaczenie, czy lub jak zmieniło się jego znaczenie w naszym języku, dlaczego ma taką postać - tu dowiesz się wszystkiego o słowach, które pochodzą z innych języków, a zadomowiły się w polszczyźnie.
Bezcześcić
Szanowni Państwo, chciałam zapytać o pochodzenie słowa bezcześcić. Czy ten czasownik powstał poprzez dodanie przedrostka bez- do wyrazu cześcić . Czy właśnie istnieje współcześnie w naszym języku taki wyraz jak cześcić?
Pochodzenie nazwy Arynów
Szanowni Państwo,
jaka jest etymologia nazwy miejscowości w województwie mazowieckim Arynów?
Z wyrazami szacunku
Piotr Michałowski
Dlaczego państwo to państwo?
Jako historyka i polonisty zastanawia mnie pochodzenie słowa państwo, zwłaszcza w kontekście dwuznaczności tego słowa. Mówimy przecież państwo Kowalscy, ale i państwem jest Polska. Dlaczego tak jest?
Talent
Szanowni Państwo,
proszę o wyczerpującą etymologię rzeczownika talent i jego dzieje semantyczne na przestrzeni wieków.
Pozdrawiam
Stratos Vasdekis
Pochodzenie spójnika zanim.
Szanowni Państwo,
skąd wzięło się słowo zanim? Wydaje się, że jest to zbitek słów „za + on”. Jednak znaczenie przeczy tej intuicji: zanim oznacza przecież coś przed, a nie za, co ma odpowiednik np. w angielskim before czy włoskim prima. Bardzo proszę o wyjaśnienie etymologii tego słowa.
Pozdrawiam, P.R.
Pochodzenie nazwy terenowej Prodnia.
Spotkałem się z nazwą Prodnia , jest to nazwa ulicy w miejscowości Jarużyn koło Bydgoszczy. Prócz tego jest też określenie w przewodniku turystycznym „Spójrz w Oczy Jarużyna, poznaj tajemnice uroczyska Prodnia”. Mam pytanie, co właściwie określa ten wyraz.
Z wyrazami szacunku
Stefan Kantorski
Bozia
Dzień dobry, zastanawiam się, jaka jest etymologia słowa bozia? Czy jest/był to regionalizm? Ciekawi mnie, dlaczego tak zaczęto określać Boga (a może Matkę Boską?), a niestety nie potrafię znaleźć tych informacji.
Pochodzenie oboczności wśród męskich form odmiany liczebników dwa, trzy, cztery oraz męskoosobowych form liczebników (w ogólności).
W połączeniach liczebnik-rzeczownik, rzeczownik ma niekiedy niestandardową odmianę. Wszystkie liczebniki oprócz „dwa”, „trzy”, „cztery” (oraz 22, 23, 24 itd.) zachowują się w mianowniku i bierniku nieco jak rzeczowniki – poprzedzają rzeczowniki w dopełniaczu. Tymczasem, gdy po liczebniku występuje rzeczownik rodzaju męskoosobowego, charakter rzeczownika przyjmują również liczebniki „dwa”, „trzy”, „cztery” (dwóch mężczyzn; w mianowniku – opcjonalnie dwaj mężczyźni). Skąd taka niekonsekwencja?
Pochodzenie nazwy miejscowej Żołynia w pow. łańcuckim
Szanowni Państwo,
zwracam się do Państwa z prośbą o udzielenie porady językowej, dzięki której – taką mam nadzieję – społeczność Gminy Żołynia pozna etymologię słowa „Żołynia”.
kocopoły
Szanowni Państwo!
Co to są kocopoły? Wydaje się, że chodzi o jakieś bzdury, głupoty, ale…
Z poważaniem – Maria Michałowicz
Fara
Szanowni Państwo,
proszę o etymologię nazwy fara.
Pozdrawiam
Stratos Vasdekis
Dział, oddział, wydział, przedział
Szanowni Państwo,
czy istnieje jakieś wytłumaczenie, dlaczego mamy działy w sklepie, wydziały na uczelni, przedziały w pociągu, oddziały w szpitalu? Co sprawiło, że powstały akurat takie a nie inne konotacje? Czemu mamy różne *działy?
Pozdrawiam serdecznie
Skąd dyna, dana itp. w kolędach i pastorałkach?
Szanowni Państwo,
wraz ze zbliżającymi świętami Bożego Narodzenia zaczęłam zadawać sobie pytanie: czym właściwie jest powtarzająca się w refrenie „dyna”, pojawiająca się w znanej kolędzie „Gore gwiazda Jezusowi”? Jaka jest etymologia tego słowa?
Pozdrawiam serdecznie
Spelunka, czyli (pierwotnie) jaskinia
Szanowni Państwo,
proszę o źródłosłów słowa spelunka.
Pozdrawiam
Stratos Vasdekis
Czym się różni opodal i nieopodal?
WSJP podaje taką samą definicję i pochodzenia dla słów opodal i nieopodal. Skąd dziś podobieństwo, skoro w jednym ze słów jest przeczenie, „nie”?
Z językowych archaizmów: dan (gdzie, kiedy)
Co oznacza zwrot „dan w”? Czy to czasownik, imiesłów? Czy to forma współcześnie odnoszona do „dan(y)”, „(po)dan(y)”? Dlaczego tyczy się to też dokumentów rodzaju żeńskiego? Czy „umowa” może być „dan”? Nie znalazłem tego zwrotu w słownikach :(
Zwroty te widoczne są:
* na dokumentach całkiem niedawnych np. „UMOWA między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czeskosłowacką w sprawie ochrony prawnej i pomocy prawnej w sprawach podatkowych. Dan w Warszawie, dnia 23 kwietnia 1925 r.”
* na nieco mniej starych dokumentach np. „Prawo wyborów dla zgromadzenia zwołać się mającego do ułożenia konstytucyi pruskiej. Dan w Poczdamie, dnia 8. Kwietnia 1848”
* a także na bardzo starych dokumentach np. w dokumencie Trojdena „Dan w Warszawie, roku Pańskiego tysiąc trzysta trzydziestego ósmego, dnia dwunastego grudnia”
Zwroty te sporadycznie pojawiają się też współcześnie na dyplomach lub tekstach stylizowanych na stare lub podkreślających patetyczność wydarzenia (np. akt Intronizacyjny Warszawskiego Króla Kurkowego. Dan w Warszawie Roku Pańskiego 2015 w niedzielę – 26. lipca”
Czy trylogia może oznaczać naukę o liczbie 3?
Czy trylogia może oznaczać naukę o numerze 3? Przecież np. biologia to nauka o życiu itp., to dlaczego trylogia oznacza zbiór 3 ksiąg, gier itp.?
Miękczący wpływ dawnych samogłosek
W podręcznikach do gramatyki historycznej można znaleźć informację, że w języku polskim wskutek wokalizacji jerów przednich powstała samogłoska ‘e (zmiękczająca poprzedzającą spółgłoskę). Dlaczego więc z prasłowiańskich słów z jerem przednim w pozycji mocnej: *lьnъ, *lьvъ, *ocьtъ, *tьstь mamy współcześnie w polszczyźnie formy: len (zamiast lien), lew (zamiast liew), ocet (zamiast ociet), teść (zamiast cieść)? Pozdrawiam.
Końcówka -mi
Dzień dobry,
wiadomo, że w narzędniku liczby mnogiej mamy kilkanaście wyjątków z końcówką -mi (ludźmi, braćmi, gośćmi, dziećmi itp.). Interesuje mnie odpowiedź na pytanie, czy dawniej takich słów z końcówką -mi było więcej i od czego zależało, czy dane słowo ma końcówkę -mi czy -ami?
Serdecznie pozdrawiam i ukłony przesyłam
Tobiasz Bimbalski
Wanna a wiejadło
Szanowni Państwo,
co łączy ze sobą wyrazy wanna i wiejadło?
Z poważaniem
Stratos Vasdekis
Drogi Użytkowniku AdBlocka,
wiemy, jak cenny jest Twój czas – zajmiemy Ci tylko chwilę.
Czy dasz nam szansę, abyśmy mogli dalej tworzyć źródło Twojej sprawdzonej, darmowej wiedzy, z której właśnie chcesz skorzystać? Bez wpływu z reklam będzie to po prostu niemożliwe. Dlatego prosimy – dodaj naszą domenę, jako wyjątek lub skorzystaj z instrukcji i odblokuj wyświetlanie reklam na naszych serwisach.
Dziękujemy!
Redakcja serwisów PWN
Wydawnictwa Naukowego PWN
