słownictwo

  • Forma mian

    16.03.2024
    16.03.2024

    Pozdrawiam. W zdaniu z „O naprawie...” Modrzewskiego – Starosta, któryby temu dosyć nie czynił, niechajby starostwa zbył, a za występcę przeciwko rzeczypospolitej mian był – słowo „mian”, co to za część mowy? To czasownik? Dziękuję za odpowiedź.

    Jerzy ze Śląska

  • ENA i EOE

    14.03.2024
    14.03.2024

    Dzień dobry,

    jak powinno się zapisać: europejski nakaz aresztowania czy Europejski Nakaz Aresztowania, e.n.a. czy ENA i europejski obszar edukacji czy Europejski Obszar Edukacji, a jego skrót to EOE?

    Z góry dziękuję:-)

  • Niedokonane synonimy czasownika uwziąć się

    12.03.2024
    12.03.2024

    Jaki byłby poprawny odpowiednik czasownika „uwziąć (się)” w aspekcie niedokonanym lub jakiś zamiennik?

    Pozdrawiam

  • Eliminujemy tautologię

    11.03.2024
    11.03.2024

    Czy to jest poprawne zdanie: „Przenieśliśmy się do historii sprzed 250 milionów lat temu”?

  • porazić i przerazić

    8.03.2024
    8.03.2024

    Szanowni Państwo, zauważyłem, że w ostatnich kilku latach prawie wyłącznie mówi się i pisze, że coś, jakaś sytuacja, czyjeś zachowanie poraża. Już słowo przeraża nie wystarcza. Jak Państwo odnoszą się do tego neosemantyzmu, bo chyba tak słowo porażać można nazwać. Kiedyś miało ono inne znaczenie niż dziś. Z uszanowaniem Mirek

  • radziecki

    6.03.2024
    6.03.2024

    Szanowni Państwo,

    najserdeczniej proszę o udzielenie mi objaśnienia wobec następującego zagadnienia. Mianowicie są osoby, które podnoszą, że słowo „radziecki” odnosi się do ZSRR. Ale to przecież nieprawda, bowiem to słowo jest przymiotnikiem od rzeczownika „rada”. Ja jestem historykiem i na co dzień opisuję najróżniejsze sprawy, których zapisy są potwierdzone w księgach rady miasta (Nowego Sącza), czyli w księgach radzieckich.

    Moje pytanie jest następujące, krótkie i na temat: jak brzmi przymiotnik od słowa „rada” (rada miasta, rada gminy, rada powiatu)?


    Pozdrawiam najserdeczniej cały zespół specjalistów Poradni Językowej PWN!!!

    Grzegorz Olszewski

  • naczekać – naczekiwać

    5.03.2024
    5.03.2024

    Szanowni Państwo, czy w polskim języku występuje słowo naczekiwać? Ja osobiście zdumiałam się, jak je przeczytałam na jednej ze stron internetowych.

    Z szacunkiem dla Państwa pracy

    Krystyna

  • Wyrazy modne

    5.03.2024
    5.03.2024

    Szanowni Państwo, zauważyłem, że w ostatnim czasie dużą popularnością cieszy się słowo słaby: coś jest słabe, słabo to widzę itd. W samym słowie nie ma nic złego, pod warunkiem że nie jest nadużywane, ale niestety wydaje mi się, że jest. Czy mają Państwo podobne odczucia?

  • afiksoid, prefiksoid, sufiksoid

    1.03.2024
    1.03.2024

    Szanowni Państwo,

    co oznaczają terminy afiksoid, prefiksoid, sufiksoid? Różne publikacje językoznawcze zdają się używać tych terminów na różne sposoby i zastanawia mnie, czy istnieje jakaś spójna ich definicja.

    Pozdrawiam serdecznie

  • Litera ó

    29.02.2024
    29.02.2024

    Dzień dobry, mam dwa zapytania odnośnie wymiany w następujących słowach, czy dobrze to interpretuje?

    Koszykówka — w przyrostku „-ówka” używamy „ó” również wymienne na „o” (piłka) koszykowa.

    Kraków — krakowski, krakowskie ,„ó” wymienne na „o”.

    Dziękuję

  • dziesiątoroczny

    28.02.2024
    28.02.2024

    Witam.

    Czy użycie w poniższym zdaniu słowa „dziesiątoroczny” można uznać za prawidłowe?

    „Poszedłem na dziesiątoroczny zjazd absolwentów liceum”.

    W sensie: „Poszedłem na dziesiąte doroczne spotkanie absolwentów liceum”.

    Słowo to zaczerpnąłem ze Słownika Języka Polskiego wydanego przez Maurycego Orgelbranda w Wilnie w 1861 roku: https://cutt.ly/gwX8oWC8

    Pozdrawiam, Indragor.

  • Poprawność zdania

    28.02.2024
    28.02.2024

    Jak poprawnie powinno brzmieć zdanie: „Pani razem z Rodzicami postarali się” czy „Pani z Rodzicami się postarali”?

  • siebie

    27.02.2024
    27.02.2024

    Szanowni Państwo!

    Interesuje mnie użycie dużej litery w zdaniu: „Istnieje tylko jedna ostateczna władza – miłujący Bóg, tak jak może On wyrażać Siebie w naszym grupowym sumieniu” – chodzi oczywiście o „Siebie”. Czy nie jest prawdą, że „siebie” jest odmianą „ja”, podobnie jak „moim”, czy „mnie”? Nawet w Dekalogu napisano: „Nie będziesz miał bogów cudzych przede mną”, a nie „przede Mną”.

    Z poważaniem — Dociekliwy

  • klaster

    26.02.2024
    26.02.2024

    Chciałbym użyć słowa klaster dla określenia zespołu grzybów — skupiska o przestrzennej formie. Intuicyjnie takie określenie bardzo mi pasuje, ale nie pokrywa się ze znaczeniem tego słowa w słowniku PWN. Czy język jest na tyle elastyczny, że mogę wybiec poza opisany schemat?

  • Spójnik czy

    24.02.2024
    24.02.2024

    Witam,

    Bardzo często w ramach spójnika spotyka się czy. Czy zatem jest to poprawne? Mnie osobiście drażni, uważam, że w takich przypadkach powinno się stosować lub/i, np. spotkałam na stronie internetowej: „Skontaktuj się przez e-mail, telefon czy social media” — czy czy jest tu użyte poprawnie? Nigdzie nie znalazłam jednoznacznej odpowiedzi, proszę więc o radę.

    Pozdrawiam

    Małgorzata

  • Kalka, replika, półkalka, kalka częściowa, hybryda itp.

    21.02.2024
    21.02.2024

    Dzień dobry,

    zastanawia mnie ostatnio, czym właściwie w polskiej terminologii etymologicznej są „półkalki” czy też „kalki częściowe”. Spotykałam ten termin przede wszystkim jako określenie słowa lub zwrotu zbudowanego na wzór wyrażenia obcojęzycznego, częściowo z elementów rodzimych, a częściowo z elementów obcych (np. u Borysia 'wieloryb' jako półkalka średnio-wysoko-niemieckiego 'walvisch'). Jednak sporadycznie zdają się one być używane w zgoła innym znaczeniu, którego pewna już jestem mniej (np. w elektronicznym WSJP 'gadzinówka' jako częściowa kalka z niemieckiego 'Reptilienfond'.) Jak zatem powinno się stosować te terminy?

    Pozdrawiam serdecznie i z góry dziękuję.

  • niźli, odejma Norwid

    19.02.2024
    19.02.2024

    Szanowni Państwo, czy mogą Państwo wyjaśnić znaczenie słów „niźli” i „odejma” we fragmencie „Fortepianu Szopena”?

    „I byłeś, jako owa postać, którą

    Z marmurów łona,

    Niźli je kuto,

    Odejma dłóto

    Genjuszu, wiecznego Pigmaljona!”.

    Z góry uprzejmie dziękuję!

    Krzysztof

  • płakliwy

    18.02.2024
    18.02.2024

    Pozdrawiam, czy użyte przez W. Reymonta w Chłopach słowo „płakliwy”, oznacza po prostu „płaczliwy”? Czy to jest słowo gwarowe, czy też staropolskie, tzn. kiedyś normalnie będące w użyciu? Czy pisarz je stworzył na potrzeby powieści? Bardzo dziękuję za odpowiedź.

  • żadne z nas

    17.02.2024
    17.02.2024

    Jestem w grupie, w której są zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Chyba nie mogę powiedzieć: „żaden z nas”, bo kobiety się obrażą. Nie mogę też powiedzieć: „żadna z nas”, bo mężczyźni się obrażą. Jak to powiedzieć?

    Ktoś mi podsunął, że „żadne z nas”.

    Ale żadne jest przecież w rodzaju nijakim, czy na pewno w polskim mieszana grupa przechodzi w rodzaj nijaki? Mógłbym powiedzieć: „żadne z dzieci”, ale to dlatego, że "dziecko" jest rodzaju nijakiego, tymczasem przy „żadne z nas” chyba ani kobieta, ani mężczyzna nie utożsamiliby się z rodzajem nijakim.

  • prapremiera i premiera

    16.02.2024
    16.02.2024

    Szanowni Państwo, chciałbym zapytać o różnicę między słowami premiera i prapremiera. Słownik języka polskiego nie daje mi odpowiedzi na to pytanie, bo oba te słowa oznaczają pierwsze publiczne pokazanie utworu, filmu. Jaka jest zatem różnica między nimi? Z uszanowaniem stały czytelnik

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego