odmiana

 
Podajemy rozstrzygnięcia wszelkich problemów związanych z odmianą słów: czy dane słowo w ogóle się odmienia, jak je odmieniać, czy ma liczbę mnogą, czy dopełniacz ma końcówkę ?u czy ?a, jak brzmi w czasie przyszłym, jaki jest jego wołacz.
  • Włosi, Czesi, Kazachowie
    21.09.2017
    Czy w wyrazach Włoch i Czech w mianowniku liczby mnogiej (Włosi, Czesi) ch wymienia się na ś, czy to końcówka -si niweluje ch? Jest jeszcze wyraz Kazach, ale mianownik liczby mnogiej przyjmuje postać Kazachowie, mimo że w innych przypadkach przyjmuje takie same końcówki jak Włoch i Czech. Dlaczego nie Kazasi?
  • Pięć Kaś
    21.09.2017
    Szanowni Państwo,
    proszę uprzejmie o wyjaśnienie, dlaczego występujące po liczebnikach rzeczowniki odmieniają się w następujący sposób:
    Kasia – pięć Kaś (zamiast Kasi),
    dynia – pięć dyń (zamiast dyni),
    świnia – pięć świń (zamiast świni).

    Czy jest na to jakaś reguła? Rodzimi użytkownicy języka używają powyższych form intuicyjnie. Niestety, dla obcokrajowców nie jest to już tak oczywiste.

    Z poważaniem
    Magdalena
  • Japońskie imię Hanzo
    27.07.2017
    Wiem, że w Poradni pojawiały się liczne teksty na ten temat, ale nadal mam pewne wątpliwości, a chciałabym rozwiać je w szerszym gronie ludzi. Chodzi mi o odmianę japońskiego imienia Hanzo. Z jednej zasady, jaką znalazłam w Poradni, wynika, że powinno się odmieniać, chwilę później jednak wyczytałam, że krótkie imiona zakończone na „o” nie podlegają odmianie. Stąd moja wątpliwość. Największy problem mam w tym wypadku z miejscownikiem.

    Z góry dziękuję za odpowiedź.
    Pozdrawiam.
  • Wyleźć – wylezą, gwarowo: wylazą
    26.07.2017
    Szanowni Państwo,
    ostatnio znajoma z Białostocczyzny zdziwiła się, że użyłem formy wylezą. Stwierdziła, że odkąd pamięta, mówi wylazą oraz wylazę. Zastanawiam się, czy może chodzić o regionalizm.

    Z wyrazami szacunku
    Czytelnik
  • Opiekować się – dlaczego z się?
    26.07.2017
    Czasownik opiekować łączy się zawsze z się. W gwarze sądeckiej jednak nigdy.
    Mówimy: Opiekuję córkę, zamiast: Opiekuję się córką, Wyjechała opiekować chorych, zamiast: Wyjechała opiekować się chorymi.
    Na chłopski rozum to ma sens! Przecież się oznacza zwrotność, a opiekę sprawuje się zawsze nad kimś.
    Czy jest jakieś uzasadnienie, dlaczego opiekować +się, zamiast samego opiekować?
    Napić się, najeść się, zakochać się – czynność jest wykonywana na wykonującym, ale opiekować się?
  • Tych przysłów, ale tych posłowi
    26.07.2017
    Dlaczego rzeczownik (to) przysłowie tworzy dopełniacz liczby mnogiej (tych) przysłów, natomiast (to) posłowie – (tych) posłowi, a nie (tych) posłów? Czy chodzi tu tylko o odróżnienie posłowia od posła, czy jest może jakieś uzasadnienie morfologiczne tej rozbieżności?
  • Gościu
    25.07.2017
    Jak odmienić potoczne słowo gościu? Tak samo jak gość?

    Z poważaniem
    Paweł
  • Szanghaj
    30.06.2017
    Ostatnio zauważyłem, że znana videoblogerka mieszkająca w Szanghaju, uważa, że dopełniacz wyrazu Szanghaj nie powinien brzmieć Szanghaju, tylko inaczej. Czy wyraz Szanghaju jest poprawny? Jeżeli nie, to jakiego wyrazu powinniśmy używać? Z góry dziękuję za odpowiedz.

    Pozdrawiam
    Czytelnik
  • Uncjała
    14.06.2017
    Zastanawia mnie odmiana słowa uncjała (typ pisma kodeksowego). Uderzyło mnie to, że jest brak konsekwencji w kwestii, czy jest to rzeczownik niepoliczalny, a więc nie ma liczby mnogiej, czy też – tak jak podaje internetowy słownik gramatyczny języka polskiego – jak najbardziej ma liczbę mnogą uncjały. Czy więc można traktować, że są uncjały tak jak są pisma? Z różnych dostępnych źródeł dowiaduję się, że uncjała była rzymska, jak i grecka. Czy w związku z tym mamy dwie różne uncjały?
  • Zaszednięty – jednak nie…
    13.06.2017
    Ostatnio na jednej z grup dyskusyjnych, z których korzystam, pojawiło się ogłoszenie rozpoczynające się od słów Z powodu zmian zaszedniętych w... . W tym przypadku nie było raczej wątpliwości co do niepoprawności wyrażenia.
    Pojawiła się jednak opinia, że słowo zaszednięty samo w sobie błędne nie jest, w przypadku gdy mowa o osobie którą ktoś zaszedł (czyli została zaszednięta). Czy takie rozumowanie jest poprawne i wyżej wspomniane słowo faktycznie w języku polskim istnieje?
  • Przed samym sobą czy przed samymi nimi?
    12.06.2017
    Szanowni Państwo,
    jak będzie brzmiało zdanie Bronił ich przed samym sobą w wersji z podmiotem w liczbie mnogiej – Bronili ich przed samymi nimi?

    Z wyrazami szacunku
    Czytelnik
  • Odmiana nazwiska McCrae
    12.06.2017
    Mam pytanie o odmianę nazwiska McCrae. Chodzi o amerykańskiego psychologa. W literaturze branżowej chyba tylko w jednej pozycji spotkałam się z postacią odmienioną w dopełniaczu: McCrae’a. W większości tytułów wydawcy pozostawiają to nazwisko nieodmienione. 
    Z góry dziękuję za odpowiedź.
  • Kłopotliwe sto jeden
    9.06.2017
    Szanowni Państwo,
    chciałabym zapytać, jak zapisać słownie dane różnią się 101 wartościami.

    Byłabym wdzięczna za odpowiedź.

    Pozdrawiam
  • Podkoszulek czy podkoszulka?
    1.06.2017
    Chciałbym się zapytać, czy dobrze zostało napisane poniższe zdanie: Proszę zebrać rozmiarówki: spodni, podkoszulek, polarów.

    Podkoszulek wg mnie został źle odmieniony w liczbie mnogiej; można było użyć zamiennego słowa jak koszulek, t-shirtów. Czy możemy użyć sformułowania rozmiary podkoszulek?

    Pozdrawiam
  • Imiona koreańskie: odmieniać czy nie?
    31.05.2017
    Chciałabym zapytać o odmianę koreańskich imion zakończonych na samogłoskę. Czy odmieniamy takie imiona jak na przykład Youngjae, Youngbae, Minsu, Jaeho? Idziemy do Youngjae czy Idziemy do Youngjae’a? Niedawno spotkałam się ze stwierdzeniem, że takie imiona odmienia się, ale nie jestem pewna.
  • Dzień – dniowi, ale ja – mnie (się wydaje), czyli o niemisiach
    16.05.2017
    Szanowna Pani,
    chciałabym zapytać o poprawność pewnego zwrotu. Ostatnio w pracy użyłam sformułowania Wystawa jest poświęcona Dniowi Europy. Powiedziano mi, że jest to rażący błąd. Mi natomiast wydaje się, że jest tu wymagany celownik, a jest to przecież prawidłowa odmiana.
    Będę bardzo wdzięczną za odpowiedź.
  • Kruchszy i bardziej przyjazny
    16.05.2017
    Chciałam zapytać Państwa, dlaczego w języku polskim sprawa stopniowania przymiotników jest tak skomplikowana. SPP podaje przy niektórych przymiotnikach dwie lub nawet trzy poprawne formy stopnia wyższego, przy innych tylko jedną, np. bardziej przyjazny lub przyjaźniejszy, ale tylko przyjemniejszy, łagodniejszy. Dlaczego bardziej przyjemny czy bardziej łagodny to formy niepoprawne? Z kolei np. forma kruchszy jest poprawna, a brzmi dziwnie. Myślałam do niedawna, że jest niepoprawna.
  • Akwakultura
    16.05.2017
    Szanowni Państwo,
    zwracam się z uprzejmą prośbą o poradę odnośnie słowa akwakultura (‘hodowla ryb i innych organizmów wodnych’). Pierwotnie słowo akwakultura oznaczało hodowlę ryb i organizmów wodnych w znaczeniu dziedziny gospodarki, i tak używane nie miało liczby mnogiej (akwakultury, podobnie jak nie ma liczby mnogiej rzeczownik rolnictwo).
    Obecnie coraz częściej spotykam zwroty typu w akwakulturach, liczne akwakultury na określenie wielu obiektów hodowli. Czy jest to prawidłowe?
  • Jesteśmy piąci?
    15.05.2017
    Podczas świątecznego obiadu powstał u nas w rodzinie spór, czy możemy być dwudzieści piąci. Siostrzeniec twierdził, że konsultował tę formę z dwiema polonistkami, które potwierdziły ją jako poprawną. Wydało mi się to wielce nieprawdopodobne, zaczęłam więc szukać odpowiedzi. Znalazłam m. in. Pani audycję http://www.polskieradio.pl/9/305/Artykul/216839,Jestesmy-piaci potwierdzającą moje wątpliwości. Jednocześnie jednak czytam w Słowniku gramatyki języka polskiego, że – przynajmniej teoretycznie – możemy:
    http://sgjp.pl/leksemy/#105136/dwudziesty
    http://sgjp.pl/leksemy/#131203/piąty
    Podobnie jest w Wielkim słowniku języka polskiego:
    http://wsjp.pl/index.php?id_hasla=39581&ind=0&w_szukaj=dwudziesty
    http://wsjp.pl/index.php?id_hasla=39539&ind=0&w_szukaj=piąci
    Może mi Pani wyjaśnić, na czym opiera Pani tezę, że język polski nie dopuszcza takiej możliwości? Sama chętnie bym jej nie dopuściła, w obliczu powyższych danych ze słowników brak mi jednak argumentów.
    Pozdrawiam serdecznie
    Marta
  • Ku Krakowowi
    15.05.2017
    Prosiłabym o pomoc w odmianie przez przypadki wyrazu Kraków, głównie chodzi mi o celownik i wołacz.

••• Więcej

Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego