Czy kolejność przypadków gramatycznych ma znaczenie?
Dzień dobry,
gdy odmieniamy rzeczownik przez przypadki, są one wymienione w określonej kolejności, czyli:
1. mianownik
2. dopełniacz
3. celownik
4. biernik
5. narzędnik
6. miejscownik
7. wołacz
Chciałabym się zapytać o to, czemu tak jest? Jakie to ma znaczenie w jakiej kolejności są wymienione?
Z góry dziękuję za odpowiedź
Kolejność przypadków gramatycznych nie ma żadnego znaczenia w praktyce językowej. Najczęściej – bo nie można powiedzieć, że u wszystkich gramatyków – przypadki przyjmują kolejność wskazaną w pytaniu. Wynika ona z tradycji lingwistycznej. Sposób opracowywania pierwszych polskich podręczników gramatyki był wzorowany na dawnych gramatykach łacińskich, w których przypadki przyjmowały zazwyczaj następującą kolejność: nominativus (pol. nominatyw, współcz. mianownik), genetivus (pol. genetyw, współcz. dopełniacz), dativus (pol. datyw, współcz. celownik), accusativus (pol. akuzatyw, współcz. biernik), ablativus (pol. ablatyw; tego przypadka nigdy nie było w polszczyźnie), vocativus (pol. wokatyw, współcz. wołacz). Vocativus i ablativus czasem występowały w odwrotnej kolejności. A zatem widać, że pierwsi polscy gramatycy zachowali zasadniczo układ przypadków łacińskich, przy czym pominęli nieistniejący w polszczyźnie ablatyw, a w jego miejsce wstawili właściwy dla rodzimego języka miejscownik (daw. lokatyw). Układ ten przetrwał do czasów współczesnych. Spopularyzowały go i utrwaliły szkolne podręczniki do gramatyki.
Na koniec należy zaznaczyć, że zdarzają się opracowania lingwistyczne, których autorzy podają nominalne formy wyrazowe w innej kolejności, np. J. Łoś: mianownik, wołacz, biernik, dopełniacz, celownik, narzędnik i miejscownik (por. Krótka gramatyka historyczna języka polskiego, Lwów 1927) czy S. Szober: mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, wołacz, narzędnik i miejscownik (por. Gramatyka języka polskiego, wyd. 6, Warszawa 1963).