Dwa dylematy językowe
Szanowna Redakcjo,
czy wyrażenia znajdujące się w powszechnym użyciu: „traktować kogoś z wyrozumieniem” oraz „traktować kogoś z wyrozumiałością” znaczą to samo?
Jeśli mogę wtrącić mój drugi językowy dylemat: stosujemy zwrot„nie rozumiem pytania” ale dodając partykułę z przysłówkiem „nie bardzo” zmieniamy przypadek rzeczownika na „nie bardzo rozumiem pytanie”. Czy jest to poprawne?
Z wyrazami szacunku
Maciej
Ad 1. Tak, oba zwroty mają tożsame znaczenie, lecz różnią się nacechowaniem stylistycznym (chronologicznym). Rzeczownik wyrozumienie jest przestarzałym ekwiwalentem wyrozumiałości, zrozumienia, pobłażliwości. Dlatego też cały zwrot traktować kogoś z wyrozumieniem będzie miał nieco archaizujący charakter.
Ad 2. W wypadku zdania: Nie rozumiem pytania negacja czasownika przybiernikowego (ktoś rozumie coś) zmienia jego rząd na dopełniaczowy (ktoś nie rozumie czegoś). Tymczasem wyrażenie nie (za) bardzo jest frazeologizmem oznaczającym tyle co: ‘za mało, trochę, niezbyt’ (= Mało rozumiem pytanie). Nie mamy tu zatem bezpośredniej negacji zdaniowej. W takich wypadkach stosujemy konstrukcję biernikową, por. też:
- Nie potrafię tego zrobić, ale: Nie bardzo potrafię to zrobić.
- Nie zna warunków panujących na Morzu Arktycznym, ale: Nie za bardzo zna warunki panujące na Morzu Arktycznym.
