Halibut, kulbak

Halibut, kulbak
28.09.2017
28.09.2017
Szanowni Państwo,
jaka jest etymologia nazwy halibut oraz jej dawnego polskiego odpowiednika – kulbak?
Halibut jest zapożyczeniem angielskim (ang. halibut). Nazwa ta została stworzona w dawnej (XV-wiecznej lub wcześniejszej) angielszczyźnie z dwóch członów – hali oraz butte. Pierwszy z nich przynosił znaczenie związane ze świętem (por. współczesne angielskie holy ‘święty’) – halibuta nie jadało się na co dzień, lecz właśnie od święta. Drugi komponent wskazywał na płaski kształt ryby oraz na sam fakt, iż mamy do czynienia z rybą – dawne butte przetłumaczylibyśmy na język polski jako ‘płaska ryba’ (ang. flatfish). Co ciekawe, w dawnych językach germańskich (a do nich zalicza się angielski) istniało wiele nazw oznaczających różne rodzaje płaskich ryb – nazwy te zawierały element wywodzący się z pragermańskiego *butt- ‘płaska ryba’ (tak jest też w nazwie turbot, która powstała najprawdopodobniej w języku szwedzkim – także przecież germańskim; jej pierwszy element wskazuje na obecność kolców). Można na tej podstawie przypuszczać, że płaski kształt był jedną z ważniejszych cech kategoryzujących ryby.
A zatem, podsumowując, halibut to etymologicznie ‘święta płaska ryba’ (a turbot – ‘kolczasta płaska ryba’).
Niestety, nie udało mi się ustalić pochodzenia polskiego odpowiednika halibuta, czyli wyrazu kulbak. Być może ma on związek z dawnym zapożyczeniem wschodnim kulbaka ‘wysokie siodło’.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego