Ilość czy liczba?

Ilość czy liczba?

26.07.2022
26.07.2022

Szanowni Państwo,

która forma jest poprawna: „ilość danych empirycznych” czy „liczba danych empirycznych”?

Wg mnie w zdaniu: „Ilość danych empirycznych jest ograniczona” zastosowanie pierwszej formy („ilość”) jest poprawne ze względu na to, że „dane empiryczne” są rzeczownikiem niepoliczalnym (brak liczby poj.).

W polszczyźnie ogólnej rzeczownik dane rzeczywiście nie ma liczby pojedynczej. Dzieje się tak zapewne dlatego, że łacińskie słowo data ‘dane’ – w tej formie zapożyczone też np. do angielszczyzny – ma wartość liczby mnogiej. Jednak w odmianach środowiskowych języka polskiego coraz częściej omawiany tu rzeczownik występuje w liczbie pojedynczej, np. w profesjolekcie informatycznym, por. błędna dana, fałszywa dana. Odmianę tego rzeczownika – zarówno w liczbie pojedynczej, jak i mnogiej – kodyfikuje już Słownik gramatyczny języka polskiego (por. http://sgjp.pl/leksemy/#81110/dana).

Posiadanie liczby pojedynczej przez wyraz dane (w zn. ‘informacje, fakty’) bądź jej nieposiadanie nie wpływa na to, czy rzeczownik ten jest (nie)policzalny. Tego nie orzeka się zasadniczo na poziomie słownikowym, lecz na podstawie desygnatów, do których wyraz ten odnosi w konkretnym tekście. Możemy sobie wyobrazić kontekst semantyczny, w którym mowa jest o danych ogólnie jako o pewnej masie. Wówczas rzeczownik ten będziemy traktowali jako niepoliczalny, por. np.

Od ponad pół roku nagrywał na dyktafon spontaniczne wypowiedzi przedszkolaków. Jednak ilość tych danych językowych była na tyle mała, iż obawiał się, że wyniki jego analiz nie będą reprezentatywne dla całej populacji.

Ale możliwy jest również kontekst, w którym dane w postaci konkretnych pomiarów, obserwacji itd. są policzalne, por. np.

W powyższym wzorze L to maksimum funkcji wiarygodności, N – liczba danych empirycznych, k – liczba parametrów modelu, a θ – estymator wektora θ.

Podstawowym problemem przy stosowaniu metod wywodzących się z teorii fraktali jest ograniczona liczba danych empirycznych.

Im większa jest liczba danych empirycznych wykorzystanych do wyznaczenia wskaźników, tym większe są możliwości analizy.

Podobnie rzecz się ma z wyrazem informacje. Rzeczownik ten może być traktowany jak rzeczownik niepoliczalny, gdy mowa np. o dużej ilości informacji jako natłoku danych, szumie informacyjnym. Kiedy jednak mamy do czynienia ze zbiorem konkretnych informacji, które można byłoby wymienić i wyliczyć, mówimy i piszemy o liczbie takich informacji.

W zależności od tego, w jakim kontekście znaczeniowym użyty zostanie wyraz dane (ewentualnie także informacje), tak będziemy stosowali słowa liczba i ilość. Liczba w normie wzorcowej zawsze dotyczy czegoś, co można policzyć, ilość – czegoś, czego się policzyć nie da. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy chodzi o wielką liczbę jakichś rzeczy lub osób. Wówczas dopuszczalne jest określenie ilość zamiast liczba, por. np. duże ilości książek, wielkie ilości papierosów, nieograniczone ilości szczepionek, nieopisane ilości ludzi.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego