Indeksy górne i dolne

Indeksy górne i dolne

23.02.2024
23.02.2024

Czy istnieją w języku polskim zasady wskazujące wielkość czcionki dla indeksów górnych i dolnych? Czy np. stosując czcionki dla tekstu podstawowego wielkość 12, to tekst w indeksie dolnym i górnym, powinien lub zaleca się, aby miał wielkość np. 66% wartości wielkości indeksu podstawowego? A może jest to dowolny styl autora i może przyjąć własne reguły wielkości czcionek w indeksach dolnych i górnych?

Nie ma norm – ani dla tekstów składanych w języku polskim, ani dla tekstów w innych językach – określających stopień pisma znaków alfanumerycznych stosowanych w indeksie górnym i dolnym. Dysponujemy zazwyczaj znakami indeksów dwojakiego rodzaju – generowanymi komputerowo i projektowanymi specjalnie.

Znaki generowane komputerowo to standardowe znaki danego kroju i stopnia pisma przeskalowane automatycznie i przesunięte odpowiednio w górę lub w dół (w stosunku do linii podstawowej pisma). W zależności od programu komputerowego służącego do edycji lub składu i łamania tekstu znaki te stanowią od ok. 50% do ok. 70% oryginalnej wielkości fontu. Niektóre programy umożliwiają zmianę domyślnych ustawień. Niewątpliwą wadą tych skalowanych komputerowo znaków jest to, że są one optycznie za cienkie w stosunku do pisma normalnej wielkości tego samego kroju. Dlatego też w profesjonalnym składzie używa się glifów indeksów górnych i dolnych specjalnie zaprojektowanych dla danego kroju i dla określonego stopnia pisma. Znaki te mają odgórnie ustaloną wielkość i proporcje, aby optycznie ich grubość była zgodna z grubością znaków normalnych.

Porównajmy cechy optyczne obu rodzajów znaków na przykładzie wzoru chemicznego, w którym występują indeksy dolne i górne:

  • znaki generowane komputerowo: [Co(NH3)6]3+Cl
  • znaki projektowane specjalnie: [Co(NH₃)₆]³⁺Cl⁻

W profesjonalnym składzie zaleca się stosowanie specjalnie projektowanych glifów indeksów górnych i dolnych. Jeśli nie mamy takiej możliwości i z jakichś powodów chcemy manipulować domyślnymi wartościami indeksów generowanych automatycznie, powinniśmy to robić, mając na uwadze czytelność i rozpoznawalność poszczególnych znaków.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego