Jak pytać o narzędnik?

Jak pytać o narzędnik?
6.11.2007
6.11.2007
Moje pytanie dotyczy pytań do narzędnika. We wszystkich współczesnych znanych mi publikacjach pytania te brzmią z kim? z czym? Jednak mój Tata jeszcze uczył się pytań kim? czym?, co wydaje mi się bardziej logiczne (kim, czym się posługuję – czyli jakim narzędziem?). Skąd w tych pytaniach wzięło się z? Czy jest to rusycyzm?
O ile pamiętam, mnie też uczono pytać o narzędnik słowami z kim? z czym?. O miejscownik pytaliśmy zaś w szkole słowami o kim? o czym? Oba pytania są niestety dość niefortunne i mogą być mylące.
O miejscownik wprawdzie trudno zapytać lepiej, skoro przypadek ten nie występuje w polszczyźnie bez przyimka. Pytanie o kim? o czym? sugeruje jednak, że do wyboru pozostaje tylko przyimek o, podczas gdy możliwości jest dużo więcej, np. na kim? na czym?
Łatwiej poprawić pytanie o narzędnik, wystarczy zamienić z kim? z czym? na kim? czym? Ma to tę zaletę, że nie sugeruje mylnie, jakoby przyimek był konieczny. Nie wiem, czy owo z pojawiło się w gramatykach polskich pod wpływem rosyjskim, przypuszczam raczej, że nasunęło się ich autorom przez analogię do miejscownika. Skoro bowiem ten ostatni jest odpowiedzią na pytanie o kim? o czym?, to dla symetrii i dla kontrastu narzędnik związano z pytaniem z kim? z czym?.
Mirosław Bańko, PWN
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego