Miejsce znaku zmiękczenia w transkrypcji alfabetu ukraińskiego

Miejsce znaku zmiękczenia w transkrypcji alfabetu ukraińskiego

25.09.2023
25.09.2023

Szanowni Państwo,

chciałbym się upewnić, czy dobrze rozumiem zasady transkrypcji alfabetu ukraińskiego zawarte w SO PWN. Według par. 78.B. znak miękki należy oddawać znakiem zmiękczenia, a nie apostrofem. W przykładowych wyrazach znak zmiękczenia (´, prim) jest dostawiony do litery reprezentującej zmiękczoną spółgłoskę, ale w transkrypcji wyrazu князь użyto litery „ź” (kniaź). Czy można stąd wywieść zasadę, że jeśli dana litera alfabetu polskiego ma swój odpowiednik z akutem (ć, ń, ś, ź), znakiem zmiękczenia jest ten właśnie znak diakrytyczny, natomiast znak ´stosujemy do pozostałych liter? Innymi słowy: czy український = ukrajinśkyj czy raczej ukrajins´kyj?

Z pozdrowieniami,

LK

We wzorcowej transkrypcji alfabetu ukraińskiego symbol zmiękczenia (Ь, ь) oddaje się przez znak pisarski o nazwie „modyfikator prim” (U+02B9) przyjmujący formę skośnej kreseczki: ´. Znak ten każdorazowo powinien być umieszczany za łacińskim znakiem literowym, por. np.

  • будьте → trb. bud´te,
  • восьмий → trb. wos´myj (nie: *wośmyj),
  • Гринько → trb. Hryn´ko (nie: *Hryńko),
  • грудь → trb. hrud´,
  • Каменських → trb. Kamens´kych (nie: * Kamenśkych)
  • кінь → trb. kin´ (nie: *kiń),
  • князь → trb. kniaz´ (nie: *kniaź),
  • палець → trb. pałec´ (nie: *pałeć),
  • український → trb. ukrajins´kyj (nie: *ukrajinśkyj).

Zapisy typu: Hryńko czy kniaź nie mają już charakteru transkrypcji, lecz adaptacji (polonizacji) i dopuszczalne są tylko w tekstach beletrystycznych.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego