Nazwy własne w nazwach własnych

Nazwy własne w nazwach własnych

23.06.2023
23.06.2023

W jaki sposób należy traktować cudzysłów w tytule filmu w kontekście nazw własnych:

— kina/domu, np. Ucieczka z kina „Wolność” czy Ucieczka z kina Wolność lub Dom „Słowo”. Niedokończona powieść czy Dom Słowo. Niedokończona powieść

— kryptonim akcji, np. „Anna” i wampir czy Anna i wampir lub Operacja Argo czy Operacja „Argo”

— nazwa techniczna broni, np. Pistolet typu „Walter P-38” czy Pistolet typu Walter P-38

— zwyczajowa nazwa samolotu, np. Lot Świerkowej Gęsi czy Lot „Świerkowej Gęsi”?

Tytuły różnego typu utworów są nazwami własnymi (należą do kategorii tzw. chrematonimów). W ich obrębie mogą się pojawiać inne nazwy własne. Cudzysłów służy do wyodrębnienia owych nazw własnych w obrębie tytułu. Zgodnie z ogólnymi regułami interpunkcyjnymi nazwy własne nie muszą być ujmowane w cudzysłów. Sama bowiem wielka litera wskazuje, że nie mamy do czynienia z wyrazem/wyrażeniem pospolitym. Dopuszczalna jest zatem pisownia typu: Ucieczka z kina Wolność, Operacja Argo. Fakultatywnie jednak cudzysłów może zostać użyty do wyodrębniania w strukturze tytułu przezwisk, kryptonimów, nazw własnych instytucji lub obiektów itp. Czasami użycie cudzysłowu pozwala ujednoznacznić określony tytuł, por. np. Anna i wampir (kobieta o imieniu Anna) oraz „Anna” i wampir (akcja MO o kryptonimie „Anna”).

Jeśli tego rodzaju tytuły są składane kursywą, używa się wyłącznie cudzysłowu pierwszego stopnia. Jeśli natomiast cały tytuł ujmowany jest w cudzysłów, konieczne jest użycie również cudzysłowu drugiego stopnia (francuskiego albo niemieckiego), por. np.

  • Ucieczka z kina „Wolność” albo „Ucieczka z kina «Wolność»”, albo „Ucieczka z kina »Wolność«”,
  • „Anna” i wampir albo „«Anna» i wampir”, albo „»Anna« i wampir”.
Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego