Uważniejszy ogląd wyrażających wykluczenie jakiegoś stanu rzeczy konstrukcji nie ma, nie było, nie będzie ujawnia charakterystyczną nieregularność: otóż w czasie teraźniejszym (i w użyciu omnitemporalnym) spodziewać by się należało formy nie jest zamiast dzisiejszego nie ma. Wiedza historycznojęzykowa wskazuje na istnienie takiego odpowiednika łac. non est – jest to nie+ je(st) (je to skrócona w częstym użyciu forma 3 osoby liczby poj. czasownika być w czasie teraźniejszym). Uległo ono regularnemu ściągnięciu (tzw. kontrakcji) do postaci *ńē (z [e] długim), a po zaniku iloczasu – powstało z niej ńé z samogłoską pochyloną. Dalszy rozwój (é pochylone zastąpiono e jasnym) doprowadził do zlania się jej w języku ogólnym z partykułą nie (z prasłowiańskiego *ne). Tylko w części gwar ta różnica pomiędzy operatorem niezgody i wykluczenia w dialogu (por. podhalańskie: Idzies na ryby? – niy!; śląskie: Ale szwarno ta Karlikowo dziouszka, co ni?) a partykułą przeczącą (nie ide, niegryfno itp.) się zachowała. Ostatecznie zamiast martwej już konstrukcji „nie + jest” zaczęto używać w dawnej polszczyźnie formy nie masz (por. staropolskie przysłowie: Nie masz wina nad węgrzyna, oraz patriotyczną polską piosenkę: Nie masz nad żołnierza dzielniejszego człeka, chociaż kule świszczą, to on nie ucieka…). Z czasem doszło do zaniku końcowej spółgłoski i pozostało samo nie ma = łac. non est ‘nie istnieje’). Nie masz jako wyrażenie przestarzałe i książkowe rejestruje jeszcze Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego, odsyłając do nie ma. Także i w tym wypadku w niektórych gwarach można spotkać kontynuant samogłoski pochylonej [á], co sprawia, że wyrażenie to brzmi: ni mo//ni må. Archaiczne, zmazurzone nie mas/ ni mas można jeszcze usłyszeć na Orawie, w polskich językowo wioskach leżących po słowackiej stronie, ale to już osobna, warta opowiedzenia historia.