Okolicznik, dopełnienie, a może jeszcze coś innego?

Okolicznik, dopełnienie, a może jeszcze coś innego?

2.10.2023
2.10.2023

Dzień dobry, w zdaniu: „ma mieć na pieczy” określenie na pieczy będzie okolicznikiem miejsca czy dopełnieniem?

Bardzo dziękuję za odpowiedź.

Przywołany w pytaniu zwrot ktoś ma mieć coś/ kogoś na pieczy pochodzi ze staropolszczyzny. Posługiwał się nim m.in. w swoich utworach Jan Kochanowski, por. np.


     Prózno ma mieć na pieczy

     Śmiertelny wieczne rzeczy;

     (Pieśni, Księgi pierwsze, Pieśń IX)


     Ale człowiek, który swe Pospolitej Rzeczy

     Służby oddał, tej krzywdy nie ma mieć na pieczy;

     (Pieśni, Księgi wtóre, Pieśń XII)


Omawiana tu konstrukcja oznaczała tyle co: ‘dbać, troszczyć się o coś lub o kogoś’, por. człowiek […] tej krzywdy nie ma mieć na pieczy = człowiek ma nie dbać, nie troszczyć się o tę krzywdę. Stanowiła frazeologizm o tzw. znaczeniu asumarycznym (jego znaczenie nie było sumą znaczeń elementów składowych) i była niepodzielna syntaktycznie (składniowo). Jako zwrot pełniła w zdaniu funkcję orzeczenia. Wymagała uzupełnienia o podmiot w czasie tworzenia wypowiedzi.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego