Oksymoron (?)
Dzień dobry, czy określenie "ostatnio nigdy" można uznać za oksymoron? Z poważaniem, A. Starukiewicz
Oksymoron – inaczej antylogia – to figura retoryczna, polegająca na zestawieniu wyrazów o przeciwstawnych znaczeniach. Najczęściej oksymoron jest tworzony przez rzeczownik i określający go przymiotnik (np. żywy trup) bądź czasownik i określający go przysłówek (np. śpieszyć się powoli). Dlatego też oksymoron bywa czasami nazywany epitetem sprzecznym.
Co prawda oba przywołane w pytaniu elementy językowe mają znaczenia, które się niejako wykluczają (por. ostatnio ‘w czasie niezbyt odległym od momentu, w którym jest o czymś mowa’ i nigdy ‘tak, że nie ma takiego czasu, w którym zdarzyłoby się to, o czym mowa’), lecz żaden z tych wyrazów nie określa drugiego. Nie stanowi zatem epitetu (jakiegokolwiek, nie tylko sprzecznego).
Przysłówek ostatnio oraz zaimek przysłowny nigdy określają jakiś – konieczny w danym wypowiedzeniu – czasownik. Co więcej, zaimek przeczący nigdy jest integralną częścią właściwej dla polszczyzny podwójnej negacji. Mimo że sam w sobie ma znaczenie przeczące, to jednocześnie wymaga obok siebie czasownika zaprzeczonego, por. np.
- Aczkolwiek ostatnio nigdy nie był szczególnie bramkostrzelny i ostatnio przeżywa trudny okres w karierze.
- Miała swoje ulubione kawiarnie, ulubione spacerowe miejsca, i ostatnio nigdy nie starczało jej czasu, by spotkać się ze wszystkimi przyjaciółmi.
- Odezwałem się do Paczoskich. Podniósł słuchawkę Bohdan, co się ostatnio nigdy nie zdarzało.
- Ostatnio nigdy nie byli sami.
- Ostatnio nigdy nie przychodziła do mego gabinetu, szczególnie o tej porze.
- Pepco ostatnio nigdy mnie nie zawodzi.
- W końcu zdobyłam białe tulipany i nacieszyć się nimi nie mogę. Ten kolor uwielbiam najbardziej, a w mojej okolicy ostatnio nigdy ich nie ma.
- W ogóle to ostatnio nigdy tak naprawdę nie mogę wyleczyć się z tych przeziębień do końca.
- Wczorajszego poranka Tadeusz Piątkowski sam opuścił mieszkanie przy ulicy Truskawkowej, co mu się ostatnio nigdy nie zdarzało.
Również konstrukcja: {ostatnio + nigdy + nie + czasownik} nie stanowi oksymoronu. Konstrukcja ta oznacza po prostu całkowity brak określanej czasownikiem czynności w niedalekiej przeszłości.