Sowa

Sowa
7.05.2018
7.05.2018
Szanowni Państwo,
chciałem zapytać o etymologię słowa sowa.

Wszystkiego dobrego na święta!
Z wyrazami szacunku
Czytelnik
W sprawach związanych z etymologią nazw zwierząt całkowicie zdaję się na (anonimową, niestety) autorkę znakomitej publikacji internetowej Menażeria etymologiczna [https://etymologicznamenazeria.wordpress.com/2017/11/15/sowa-i-kawka-czyli-krzyk-przeszlosci/#more-4712]. Czytamy tam:
[…] słowo sowa ma […] pochodzenie dźwiękonaśladowcze. Od razu jednak może się komuś z Was nasunąć pełne powątpiewania pytanie, któraż to z sów wydaje odgłosy przypominające brzmienie słowa sowa… Otóż prawdopodobnie żadna. Wiele z sów natomiast, a w szczególności lubiąca się osiedlać blisko ludzkich domostw pójdźka, wydaje dźwięki, które interpretowane są przez ornitologów jako kiau, kiaw, kew, kwiuu itp. I to właśnie w tego typu onomatopei należy – zdaniem etymologów – upatrywać źródeł leksemu sowa.
Badacze przypisują owej onomatopei rodowód praindoeuropejski i rekonstruują ją jako *ḱaṷ-, gdzie oznacza k miękkie, które na gruncie prasłowiańskim przechodziło regularnie w s, aa krótkie, które w prasłowiańszczyźnie dawało o, zaś – tzw. u niezgłoskotwórcze, które na gruncie prasłowiańskim przechodziło w głoskę w.
Przejście praindoeuropejskiego miękkiego k w s nazywane jest palatalizacją indoeuropejską. Zaszła ona w wielu językach indoeuropejskich (w niektórych z nich pierwotne dało sz lub ś), które z uwagi na ten właśnie proces fonetyczny nazywane są językami satem / satemowymi – od awestyjskiego słowa o znaczeniu ‘sto’. Zaliczają się do nich języki słowiańskie, bałtyckie, indoirańskie, ormiański i albański.
Języki, w których palatalizacja indoeuropejska nie wystąpiła, nazywane są językami kentum / kentumowymi – od łacińskiego liczebnika ‘sto’ (centum, wymawiane jako [kentum]). Do ich grona należą między innymi języki germańskie, romańskie, celtyckie, tocharskie oraz język grecki. Zaznaczyć należy jednak, że w niektórych z tych języków pierwotne miękkie k podlegało innym zmianom fonetycznym, np. w językach germańskich przeszło ono w h – stąd na przykład h w angielskim słowie heart, które spokrewnione jest ze swoim satemowym, polskim odpowiednikiem znaczeniowym serce. […]
Prasłowiański przodek sowy rekonstruowany jest jako *sova […].


Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego