Sumiaste wąsy

Sumiaste wąsy

7.05.2022
7.05.2022

Dzień dobry,

chciałbym spytać czy wyrażenie sumiasty wąs pochodzi od ryby suma, który ma wąsy, które nie są jednak sumiaste. W słowniku języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego wskazana jest definicja słowa sumiasty – taki jak u suma, w drugiej definicji wyrażenia sumiaste wąsy są opisane jako długie, bujne, gęste wąsy. Czy słowo sumiasty jest zatem homonimem czy faktycznie pochodzi od nazwy ryby?

Szanowny Panie,

zawarta w SJP pod red. W. Doroszewskiego definicja znaczenia przymiotnika sumiasty 'taki jak u suma' wskazywałaby na to, że możliwe są połączenia sumiaste ciało ('ciało takie jak u suma'), sumiaste oczy ('oczy takie jak u suma') itd. Tymczasem w haśle nie ma cytatów ilustrujących to znaczenie, nie znajdziemy ich również w starszych słownikach ani w korpusach dawnych tekstów (w Elektronicznym korpusie tekstów polskich z XVII i XVIII w.; https://korba.edu.pl/query_corpus/ oraz w Korpusie polszczyzny 1830–1918; https://szukajwslownikach.uw.edu.pl/f19/). Można sądzić (a właściwie mieć pewność), że hasło to znalazło się w SJPD po to, by redaktorzy mogli wprowadzić frazeologizm sumiaste wąsy, który zawiera przymiotnik derywowany od rzeczownika sum. Bo co co tego, że sumiasty pochodzi od suma i że frazeologizm jest motywowany elementem anatomicznym ryby, nie mamy wątpliwości. Sum ma trzy pary receptorów usytuowanych nad i pod pyskiem. Te górne, z racji swej lokalizacji i wyglądu, przypominają ludzkie wąsy, przez co tak zostały nazwane (a przy okazji wąsami, trochę wbrew logice, nazywa się też dolne receptory). Są one długie i zakręcone na końcach – takie też cechy mają wąsy męskie, które określamy jako sumiaste. Moim zdaniem te właśnie cechy, a nie gęstość, są konieczne w znaczeniu wyrażenia sumiaste wąsy

Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego