Transkrypcja nazwisk ormiańskich

Transkrypcja nazwisk ormiańskich

10.02.2022

Szanowni Państwo,

nie znalazłam porad dotyczących zapisu (transkrypcji) nazwisk ormiańskich. Proszę o poradę, czy np. Nikol Paszinjan (zapis wg transkrypcji) jest poprawniejszy niż "Paszynian" (spotykany w prasie), Sargsjan, nie Sarkisjan (kalka z rosyjskiego), Koczarjan - nie Koczarian. Wiele nazwisk ormiańskich kończy się na - jan, ale zauważyłam, że w języku polskim po spółgłosce zamiast "j" pojawia się "i". Czy słusznie?

Z poważaniem

Stała czytelniczka

W odniesieniu do ormiańskich nazw własnych osobowych dysponujemy dwiema propozycjami polskiej transkrypcji. Pierwsza, która ma najszersze zastosowanie, została opracowana przez prof. Andrzeja Pisowicza i opublikowana w jego pracy Gramatyka ormiańska (Kraków 2001, s. 222–225). Dodatkowo zasady zapisu nazwisk ormiańskich prof. A. Pisowicz przedstawił w artykule O polskiej pisowni nazwisk ormiańskich („Biuletyn Ormiańskiego Towarzystwa Kulturalnego” 2010, nr 60/61, s. 39–42). Zakres działania Poradni nie pozwala ani na przytoczenie tychże zasad transkrypcji, ani tym bardziej na komentowanie wszelkich niuansów związanych z ww. zasadami. Warto jednak wspomnieć, że grafem ⟨յ⟩, stojący na początku morfemu patronimicznego -jan (oryg. -յան), może być transkrybowany – w zależności od kontekstu – jako ⟨j⟩ bądź ⟨i⟩. Zapis z ⟨i⟩ pojawia się po grafemach spółgłoskowych z wyjątkiem grafemów odpowiadających polskiemu ⟨c, dz, s, z⟩, po których piszemy ⟨j⟩. Dlatego np. nazwisko Սարգսյան zostanie przetranskrybowane jako Sargsjan, a Փաշինյան jako Paszinian.

Druga możliwość to odwołanie się do zasad transkrypcji ormiańskiej określonej w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 maja 2005 r. w sprawie sposobu transliteracji imion i nazwisk osób należących do mniejszości narodowych i etnicznych zapisanych w alfabecie innym niż alfabet łaciński (Dz.U. nr 102, poz. 855). Przyjęta w Rozporządzeniu transliteracja ormiańskich nazw własnych osobowych jest de facto uproszczoną transkrypcją, która – w opinii specjalistów – może w niektórych wypadkach doprowadzać do deformowania oryginalnego brzmienia imion i nazwisk ormiańskich, por. np. Մկրտչյան to według Rozporządzenia Mkrtczjan (zamiast: Mykyrtczian).

Na koniec należy wspomnieć, że przy podawaniu ormiańskich nazw własnych osobowych należy stosować polską transkrypcję bezpośrednio z zapisu ormiańskiego. Bez szczególnego uzasadnienia nie należy odwoływać się do zapisów powstałych za pośrednictwem transkrypcji rosyjskiej, angielskiej czy francuskiej, por. np. Paszynian, Paszinjan, Paszinyan, Pashinyan czy Sargsian, Sargsyan, Sarkisjan, Sarkisyan, Sarkissian.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego