Użycie wielkiej litery ze względów grzecznościowych

Użycie wielkiej litery ze względów grzecznościowych

24.07.2022
24.07.2022

Zastanawia mnie kwestia pisowni zwrotów grzecznościowych w transkrypcjach nagrań oraz napisach w nagraniach, np. podcastów, wywiadów, videoblogów na portalach społecznościowych. W tekstach pisanych, jak e-mail, list zwroty grzecznościowe piszemy wielką literą, a jak jest w przypadku napisów do nagrań? Czy w takich rozmowach, dialogach, monologach nagranych i publikowanych w sieci jest podobnie, czy zgoła odmiennie?

Zacznijmy od tego, że użycie wielkiej litery ze względów grzecznościowych jest indywidualną sprawą autora tekstu. Przepisy ortograficzne pozostawiają w tym wypadku dużą swobodę piszącemu, ponieważ użycie wielkiej litery jest wyrazem jego szacunku w stosunku do osób, do których pisze.

Rzeczywiście zwyczajowo wielką literą piszemy nazwy osób, do których się zwracamy w listach prywatnych i oficjalnych oraz urzędowych podaniach, por. np. Szanowna Pani, Szanowny Panie Profesorze. Kiedyś także zapisywaliśmy od wielkich liter wyrazy Pan/Pani oraz zwroty tytularne (np. Panie Profesorze, Panie Redaktorze) w pytaniach do wywiadów prasowych. W ciągu ostatnich dwóch dekad polska etykieta językowa uprościła się w tym zakresie. Obecnie prawie nie spotykamy wielkich liter w zapisie pytań w wywiadach publikowanych w prasie czy internecie, por. np.

Więc mówi pan, że nie czuje się upokorzony?

Poruszyła pani temat, do którego chciałabym nawiązać: różnice pokoleniowe i to, jak odbiór książki zmienia się w czasie.

Mówi pani o warstwie narracyjno-fabularnej, ale pomyślałam też o wizualnej.

Użycie wielkiej litery ze względów grzecznościowych nie ma obecnie zastosowania w wypadku transkrypcji zwrotów bezpośrednich do adresatów wypowiedzi rejestrowanych w formie audio lub audio-wideo, podobnie jak ma to miejsce w wypadku użycia zwrotów tytularnych lub nazw godności w dialogach książek beletrystycznych czy w ekranowych napisach dialogowych.

We wszystkich takich sytuacjach mają zastosowanie reguły ogólne, które nakazują zapisywać apostrofy od małych liter, por. panie ministrze, panie generale, pani prezes, pani dyrektor. Pewne odstępstwo od tej ogólnej reguły można uczynić w transkrypcji nagrań 

z oficjalnych obrad (np. posiedzeń sejmu lub senatu) lub innych wystąpień w wypadku apostrof kierowanych do osób sprawujących jednoosobowe urzędy, por. np. Panie Prezydencie, Pani Premier, Wasza Królewska Mość, Wasza Świątobliwość.

Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego