Zapis liczebników porządkowych
Właściwie jest to bardziej pytanie, niż prośba o poradę, ale to zagadnienie mnie dość interesuje, a nigdzie nie potrafię znaleźć na nie odpowiedzi.
Otóż konstrukcja liczebników liczbowo-słownych taka jak „4-ty”, „15-ta”, „200-ny” jest niepoprawna, jednak za czasów II Rzeczypospolitej była ona używana powszechnie (np. w tytule piosenki Eugeniusza Bodo „Umówiłem się z nią na 9-tą”); (nawet mój dziadek uczył mnie, że zapis ten jest poprawny).
Jestem bardzo ciekaw, dlaczego uznano ją za błędną, skoro na pierwszy rzut oka jest ona niezwykle praktyczna.
Pozdrawiam,
Dominik Maksymilian
Rzeczywiście przed wojną powszechnie dodawano do liczebników porządkowych zapisywanych cyframi arabskimi oraz znakami liczb rzymskich końcówki gramatyczne (łączono je z cyfrą dywizem). Po wojnie uznano, że do zapisów cyfrowych można dodawać tylko pełne człony przymiotnikowe i rzeczownikowe (por. np. 5-letni, 5-latek, XX-lecie). W celu odróżnienia liczebników głównych (jeden, dwa, trzy itd.) od porządkowych (pierwszy, drugi, trzeci itd.) nakazano po tych drugich – zapisywanych cyframi arabskimi – stawiać kropkę. Tym samym dodawanie końcówek gramatycznych stało się w ich wypadku zbędne. Kropka komunikuje czytelnikowi, że dana liczba oznacza liczebnik porządkowy, a jego formę (rodzaj i przypadek) określa kontekst zdaniowy, por.
- W piątek wyświetlono 200. (= ‘dwusetny’) odcinek serialu.
- Działo się to w latach 20. i 30. (= ‘dwudziestych i trzydziestych’) minionego wieku.
- W mieście otwarto 1. (= ‘pierwszą’) galerię handlową, ale: W mieście otwarto 1 (= ‘jedną’) galerię handlową.
