Zapis przyrostków i końcówek gramatycznych
Dzień dobry,
chciałbym zapytać, czy w języku polskim oddzielamy przyrostki słowotwórcze i końcówki fleksyjne; np. w wyrazie spokojny mamy przyrostek „-n-” i końcówkę fleks. „-y”, czy przyrostek „-ny” i końcówkę „-y”?
W sensie morfologicznym w wyrazie spokojny mamy morfem słowotwórczy (przyrostek, sufiks) -n- oraz morfem gramatyczny (końcówkę fleksyjną) -y. W przypadkach zależnych morfem pozostaje, a końcówki ulegają zmianom, por. spokoj-n-y, spokoj-n-ego, spokoj-n-emu itd.
Sposób zapisu omawianych tu elementów morfologicznych zależy w dużym stopniu od szczegółowości opracowania i przyjętej konwencji. Jeśli się pisze o przyrostkach, to zazwyczaj po łączniku podaje się formę przyrostka wraz z flektywami formy podstawowej i nie rozdziela się tych elementów dywizami, por. np.
- Morfem słowotwórczy służy do pomnażania zasobu leksykalnego języka, np. dom-owy, dom-ostwo, dom-ownik.
- Feminatyw ten ma morfologiczny wykładnik żeńskości w formie przyrostka -ka.
Ale przy szczegółowszym opisie może zachodzić konieczność wydzielania lub uwypuklania – dla jasności wywodu – elementów słowotwórczych i gramatycznych, por. np.
- Morfem słowotwórczy służy do pomnażania zasobu leksykalnego języka, a morfem gramatyczny do wskazywania funkcji składniowych wyrazów, np. dom-ow-ego, dom-k-u.
- Żeńska forma senatorka nie powinna razić, ponieważ zbudowana jest zgodnie z dominującym modelem przewidującym dodanie przyrostka -k- do nazwy męskiej.
Z podobnym zjawiskiem mamy do czynienia w opisie samej fleksji. Wszystko zależy od szczegółowości opracowania, por. np.
- W czasowniku piliśmy flektywem jest ciąg -liśmy, wskazujący na czas, rodzaj i liczbę.
- Aglutynacja może wystąpić również w językach nieaglutynacyjnych, np. pisa-ł-a-by.