Zasady grzeczności językowej

Zasady grzeczności językowej

20.03.2023
20.03.2023

Szanowni Państwo,

czy konstrukcje w rodzaju "Czcigodny książę pozwoli, że się z nim rozstanę?" ("Hamlet" w przekładzie Stanisława Barańczaka) lub "Pozwoli pan że mu pomogę" (Zbigniew Herbert) są poprawne w dzisiejszej polszczyźnie?


Z wyrazami szacunku

Piotr Michałowski

Zasady grzeczności językowej uległy w ostatnich dekadach daleko idącym przemianom. Natomiast zwracanie się w sytuacjach oficjalnych do głów państw, wysokich urzędników państwowych, osób starszych oraz osób nieznanych nadawcy nadal wymaga użycia odpowiedniego tytułu lub formy Pan, Pani lub Państwo oraz czasownika w 3. osobie, tudzież zaimków on, ona, oni w odpowiedniej formie przypadkowej. Trudno sobie wyobrazić, aby do wymienionych osób zwracać się „per ty” bądź „per wy”. Zwracanie się w ten sposób jest zarezerwowane do kontaktów między osobami bliskimi i równymi w hierarchii.

Czasownik pozwolić, wyrażający propozycję czegoś, pytanie o zgodę na coś lub prośbę o przyzwolenie na coś, także jeszcze w tej funkcji nie wyszedł z użycia, por. np.

  • Pozwoli pani jeszcze trochę wina?
  • Pan pozwoli do gabinetu.
  • Pozwoli pani płaszcz.
  • Pozwolą państwo, że ich na moment opuszczę.
Adam Wolański
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego