Żyć na kocią łapę

Żyć na kocią łapę
9.10.2017
9.10.2017
Zastanawialiśmy sie ostatnio ze znajomymi, skąd wzięło sie powiedzenie żyć na kocią łapę. Wydaje nam się, że wraz ze zmianą obyczajów powiedzenie to wyszło nieco z użycia, czy mamy rację? Czy są sposoby, by to potwierdzić?
Zwrot żyć z kimś na kocią łapę (‘być z kimś w takim związku, w jakim są ze sobą małżonkowie, lecz bez ślubu’) powstał w czasach, gdy utrzymywanie z kimś relacji takich, jakie utrzymują ze sobą mąż i żona, było czymś niecodziennym i gorszącym. Trudno jednoznacznie wskazać jego pochodzenie – nie bez powodu, jak się zdaje, pojawia się tu kot: zwierzę postrzegane jako nieczyste, budzące skojarzenia z tym, co grzeszne (por. np. kotka – ‘kobieta zalotna’, kocia wiara ‘religia nieuznawana przez katolików’). Można więc przypuszczać, że w zwrocie żyć na kocią łapę mamy wyobrażenie kota, który swoją łapą „błogosławi” taki związek.
Trudno stwierdzić na podstawie aktualnej bazy danych korpusowych, czy ten frazeologizm obecnie jest używany rzadziej niż dawniej – najstarsze teksty w Narodowym Korpusie Języka Polskiego (www.nkjp.pl) pochodzą z końca lat 80. XX wieku, a najnowsze – z roku 2010. W tym przedziale czasowym jest on notowany, jednak nie mamy porównania z okresem poprzednim. Bez badań frekwencyjnych na pewno można stwierdzić jedno – obecnie wspólne zamieszkiwanie kobiety i mężczyzny, prowadzenie przez nich wspólnego gospodarstwa domowego, posiadanie i wychowywanie dzieci itd. spotyka się z o wiele wyższą akceptacją społeczną niż ćwierć czy pół wieku temu. Nazywamy taki związek związkiem partnerskim – nazwa ta ma charakter oficjalny, a to świadczy o tym, że traktujemy go jak zwykły element życia społecznego (rodzinnego), a nie jak coś podejrzanego jak wówczas, gdy był nazywany życiem na kocią łapę. Zwrot żyć na kocią łapę funkcjonuje współcześnie, lecz jest po prostu potocznym określeniem nieformalnego związku, nie przynosi już negatywnej oceny zjawiska.
Katarzyna Kłosińska, Uniwersytet Warszawski
zgłoś uwagę
Przeglądaj słowniki
Przeglądaj Słownik języka polskiego
Przeglądaj Wielki słownik ortograficzny
Przeglądaj Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego